Hemû lêkolerewan le ser ewe yek dengin ke berzayiyekanî (bilind) Hemrîn sînurî başurî Kurdistan pêkdênêt, sînurî herêm le nawqedî Êraqewe le başûrî rojhelatî şaroçkey (navçe) Bedre le parêzgay Wast dest pêdekat berew bakûr ta pirdî Newt le rojaway şaroçkey Mendelî heldekişê le tenîşt berzayiyekanî Hemrîn ta Fethe derwat şan be şanî rûbarî Dîcle serdekewê û le bakûrî şarî(bajar) Musil berew başurî rojawa ba dedatewe be arastey şaroçkey Hezer paşan berew rojawa be arastey sînûrî Êraq Sûriya le bakûrî şaroçkey Beac.

Ruberî herêm 78736 km2 ke dekate ziyatir le % 18 sercemî rûpêwî Êraq, ke em nawçane degirêtewe:

1- Parêzgakanî (Hewlêr Silêmanî û Dihok û Kerkuk).
2- Hemû nahiye û qezakanî parêzgay Neynewa cîge le qezakanî Musil û Beac û Hezer.
3- Qezakanî Xaneqîn û Mendelî û Kifrî cîge le nahiyey Beledruz le parêzgay Diyale.
5- Nawendî qezay Bedre le parêzgay Wast, Kut.

Keş û Hewayî Herêmî Kurdistan

Têkiray germî mangî kanûnî duwem ke sardtirîn mangî sale le herêm da le nêwan (3.1) pley sedî daye le wêstgey Selahedîn (9.9 ) Sediye le Xaneqîn, be giştî çend berew bakûr û bakûrî rojhelatî herêm biroyin piley germî dadebezêt le ber ewey çend berewe bakûr û bakûrî rojhelat biçîn zewiyeke berz û bilind debêt, we layekanî bakûrî herêm dekewne ew nawçaney ke le kemerey zewiyewe durtirin ke debête hoy kurtî roj le nîwey zistanî sal da û kembûnewey goşey tîşkî hetaw kewtin.

Kemî larbûnewey goşey kewtinî tîşkî hetaw her weha roj dirêjî û Samal û Topelî hewayî kîşwerî uşk ke le hawînan da herêm degirêtewe, yarîdey berzbûnewey plekanî germa deden lew werze (demsal) da. Têkirakanî germay mangî temûz ke germtirîn mangî sale le herêm da le 30 pley sedî pitire.

Ciyawaziyekî zor le birî baran barîn le herêm da heye nawendî baranî salane le herêm da le nêwan 328 mm daye le Xaneqîn û ziyatir le 702 mm le Zaxo û le Rewandiz 969 mm û le Akrê 1008 mm û le Pêncuwên 1263 mm, be giştî le barey birî baranî dabarî û le herêm da detwanîn bilêyîn ke baranî herêm ta berew bakur û bakurî rojhelat biroyin pitir debêt, emeş le ber hokarî berzî û nizmî le layek guzerkirdinî jimareyekî zortir le newrayiyekanî keş û hewa be herêm da cîge lewey ke corî newrayiyekanîş ta berew bakûr biroyin qultir debin, le ruy barînewe detwanîn herêm bo dû Herêmî lawekî dabeş bikeyn ke birîtiye le:

Herêmî baranî mîsoger
Em herême beşekanî bakur û bakurî rojhelatî Herêmî Kurdistanî Êraq degirêtewe û sînûrekanî başurî le gel sînurî başurî nawçey şaxawî le herêm da deron em herême be zorî rêjey baranekey ciya dekirêtewe ke nawendî salaney baran 500 mm kemtir niye, boye kiştukalî zistane lem herême da salane em herême detwanêt be tewawî pişt be baran bibestêt.

Herêmî baranî namîsoger
Em herême nawçe nîmçe şaxawiyekan degirêtewe ke berêje baranî keme (salane le 500 mm) kemtire, em herême lawekiye dîsan bewe nasrawe ke birî baranî mangane û salane û werzane helbez û dabezêkî gewre be xoyewe debînêt be berawird kirdin legel Herêmî pêşûda, boye kiştukalî zistaney be taybetî le beşekanî başur û başurî rojawada renge ruberuy hereşey uşkî bibêtewe.

Le ruy aw û hewawe Herêmî Kurdistan bo dû herêm polên dekirêt ke emanen:

1. Herêmî aw û heway deryayî nawerast:
Em core aw û hewaye beşekanî bakûr û bakûrî rojhelatî herêm degirêtewe û sînûrî başurî le gel sînurî başurî nawçey şaxawî le herêm da derwat, em herême pitir le 50 hezar kîlometir çwargoşey dagirtuwe le ruwî germiyewe be zistanî zor sard û be hawînî fênk nasrawe, le ruwî dabarînewe le nîwey zistane pere destênê hawînî uşke, her weha ew herême le hemû nawçekanî tirî Êraq be barantire, têkiray baranî salaney le 500 mm danabezêt ta berew rojhelat û bakûr û bakûrî rojhelat biroyin baran ziyatir debêt bo mawey çend rojêk debête hoy piçranî rêgay gûwastinewe le nêwan şare ciya ciyakan da.

2. Herêmî aw û heway nîmçe uşk germesêrî:
Ew herême beşekey dîkey rûberî herêm degirêtewe le ruwî sîstemî baran barînewe le Herêmî pêşû deçê (hawînî ûşk û birîng, zistanî be baran) belam lêyî ciyawaze le ruwî kem baraniyewe (salane kemtir le 500 mm û berzî plekanî germî le hawîn da zistanî kemtir sar de kem carî wa heye befrî lê bikewê).

Amadekirdinî jimareyek le mamostayanî beşî mêjuwî(dîrokî) kolêjî Adab(wêje) le Zankoy Selaheddîn