سەرۆك بارزانی لە بەرنامەی ''بصراحە''ی كەناڵی سكای نیوزدا كە سەعات 11ی شەوی 16-3-2016 پەخش كرا، ڕایگەیاند: باشە بۆ دەبێ پێ لەسەر تەجرووبەیەكی شكستبردوودا بگرین؟ ئایا ڕەوایە جارێكی دیكە بۆ شەڕ بگەڕێینەوە، یاخوود وەك برا پێكەوە بژیێن و گەلەكەمان بە ئاسوودەیی بژیێ و بەرەو ئاوەدانی و خۆشگوزەرانی هەنگاو بنێ، هەروەها سەقامگیری بۆ ناوچەكەیش بێنینە ئاراوە؟. دەربارەی دۆخی كورد لە ڕۆژئاوای كوردستانش رایگەیاند: باوەڕم وایە كە بە هۆی دووبەرەكی و لێكترازانیانەوە كوردی سووریا زیانبار بوون. من هەر لە سەرەتای قەیرانی سووریاوە، وەك دۆست و برایەك بۆیان نەك بە واتای دەستوەردان لە كاروباریان، چونكە ئەو ڕێیە بە خۆم نادەم، لەگەڵ كۆی لایەنە سیاسییەكانی ڕۆژئاوای كوردستاندا كۆبوومەوە و پێمڕاگەیاندن كە یەكگرتوو بن، دواتر بڕیار بدەن لەگەڵ ڕژێم دەمێننەوە یان دژی دەوەستنەوە؛ كەچی لە راستیدا بە هۆی كێشەی قووڵیانەوە، هیچ ڕێككەوتنێكیان نە لەگەڵ ئۆپۆزسیۆندا هەیە، نە لەگەڵ ڕژێمدا تا بزانن بە چ پاشەڕۆژێك دەگەن. ئێستا نە ڕژێم و نە ئۆپۆزسیۆنیش دان بە هەبونی كێشەیەك بە ناوی كێشەی كورد لە سووریادا نانێن، هەربۆیە من نازانم كە بەرەو كوێ هەنگاو دەنێن و بە كوێ دەگەن. ئەمەش دەقی دیمانەكەیە:
*زۆر سوپاس بۆ ئەو دەرفەتە جەنابی سەرۆك، هەر جارە و دێینە هەرێمی كوردستان زۆر بەوە خۆشحاڵ دەبین كە دوو رووی جیاواز دەبینین، یەكێكیان بەرگریكردنە لە خاكی عێراق و كوردستان لە دژی داعش ئەمە جگە لە پرۆسەی ئاوەدانی كە بە هەر شێوەیەك بێت بەردەوامە. با لە پرسیارێكی گشتی ئیقلیمیەوە دەستپێبكەین بەو پێیەی زۆربەی حیساباتی ئێوە بەم چوارچێوەیەوە پەیوەستە. ئایا سەرۆك بارزانی وای دەبینێت كە بڕیارێكی نێودەوڵەتی و جیهانی هەیە لەبارەی كۆتاییهێنان بە سایكس بیكۆ و دووبارە داڕشتنەوەی سنووری تازە لە ناوچەكە لەبارەی ئێوە و عێراق و سوریا و شوێنەكانی دیكەوە؟
سەرۆك بارزانی: زۆرجار واقیع خۆی بڕیار بەسەر وڵاتان و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و وڵاتاندا دەسەپێنێت، لەسەر ئەرزی واقیع سایكس بیكۆ بوونی نەماوە و سنوور گۆڕدراوە، داعش سنوورەكانی لەنێوان سوریا و عێراق گۆڕی هەمان شتیش لە وڵاتانی دیكە هەن و رەنگیان داوەتەوە بۆیە پێویستە جارێكی دیكە سنوورەكان دابڕێژرێنەوە بەشێوەیەك كە لەگەڵ واقیع بگونجێت و سوود لە هەڵەكانی پێشوو وەربگیرێت لەكاتی داڕشتنی سایكس بیكۆ.
*كەواتە ئەمە ویستێكی كوردە؟
سەرۆك بارزانی: بێگومان.
*بەڵام ئایا بە رێككەوتن یاخود شەڕ و پێكدادان دێتەدی؟
سەرۆك بارزانی: هەمیشە لە دژی ئەوەم ئەم پرسە بە توندوتیژی بێتەدی و مومكین نیە ئێمە پەنا ببەینە بەر توندوتیژی بەڵكو بە دیالۆگ دەگەینە ئەنجام.
*سەربەخۆیی خەون و ئاواتێكی (دوور / نزیكە) بۆ هەر كوردێك بەڵام بارزانی هەمیشە نزیكی دەكاتەوە، لە دوایین دیداری من لەگەڵ ئێوە باسی كۆنفیدراڵیزمتان كرد لەگەڵ بەغدا و گوتتان ئەم سیستەمە فیدراڵیە رێزی لێ نەگیرا و پێویستە كۆنفیدراڵیزم شوێنی بگرێتەوە، ئەم پرسە چی بەسەر هات؟
سەرۆك بارزانی: با بە شێوەیەكی راشكاوانە قسە لەم پرسەوە بكەم، بە گەڕانەوە بۆ رابردوو و بە تایبەتی دامەزراندنی دەوڵەتی عێراق لە ساڵی 1920 و دوای كۆتاییهاتنی جەنگی دووەمی جیهان. ئەم دەوڵەتە لەسەر بنەمای هاوبەشی لەنێوان هەردوو گەلی كورد و عەرەب دامەزرا. ئەم قۆناغە لە ساڵی 1922 دەستی پێكرد و لە2003 كۆتایی پێهات، و بەشی ئێمە لەم قۆناغەدا كارەسات و كوشتنی بە كۆمەڵ و تێكدانی4500 گوند و شوێنبزربوونی 182 هەزار كەس لە گەرمیان لە هەڵمەتەكانی ئەنفال ئەمە جگە لە 12 هەزار گەنجی فەیلی لە تەمەنی نێوان 18 - 30 ساڵ كە تا ئێستا چارەنووسیان دیار نیە، و 8 هەزار بارزانی و بەردەوامی بۆردومانی سنووری كوردستان بە چەكی كیمیایی بە تایبەتی لە هەڵەبجە كە بووە هۆی شەهیدبوونی5000 هاووڵاتی بێ تاوان. بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا چووینە بەغدا و تەوقەمان لەگەڵ ئەو دەستانەدا كرد كە گەلی ئێمەیان كوشتبوو بۆ ئەوەی بەیەكەوە بە برایانە و پێكەوژیانێكی ئاشتیانەدا بژین.
*بژاردەیەكی دیكەتان هەبوو ئەوكات؟
سەرۆك بارزانی: بەڵی، دەمانتوانی نەڕۆین.
*مەبەستت بەردەوامی شەڕە؟
سەرۆك بارزانی: بەڵێ بێگومان، یان شەڕ یانیش مانەوەی هەر كەسێك لە شوێنی خۆی. دوای 2003 ش قۆناغێكی دیكە دەستیپێكرد، ئێمە چووینە بەغدا و لەوێ رۆڵمان لە داڕشتنی دەستووردا بینی و پێمان وابوو ئەمە دەرفەتێكی گرنگ و تازەیە بۆ بونیادنانەوەی عێراقێكی فیدراڵی دیموكراتی یەكگرتوو بە داڕشتنی دەستوورێك كە ماف و ئەركی هەموو لایەنێك دیاری بكات. بەڵام بەداخەوە لە ئەنجامدا بینیمان ئەوانەی دوای 2003 حوكمی عێراقیان كرد بە شێوەیەكی دوژمنانە مامەڵەیان لەگەڵ كوردستاندا كرد و نانی هاوڵاتیانی كوردستانیان بڕی. كەواتە با من لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و لەهەر كەسێكی پەیوەندیدار بپرسم دەبێ لەوە زیاتر چی بكەین؟
من گەیشتمە ئەو قەناعەتەی ئەگەر ئێستا شتێك نەكەین، دوای چەند ساڵێكی دیكە دیسان شەڕ دەستپێدەكاتەوە و بە شێوەیەكی توندتر لە جاران و من بەهیچ شێوەیەك ئەو بژاردەیەم ناوێ و ناشخوازم بێتە دی. جا بۆ ئەوەی جارێكی دیكە شەڕ دەستپێنەكاتەوە و توندوتیژی كۆتایی بێت و ناوچەكە لە ئارامی و سەقامگیریدا بژیت بەتایبەتی لە عێراق بە پێویستی دەزانم گفتوگۆ لەنێوان حكومەتی عێراق و هەرێمی كوردستان بۆ دۆزینەوەی شێوازێكی نوێی پەیوەندی دەست پێبكاتەوە، جا بۆ ئەو پەیوەندیانە سەربەخۆیی نەبێت؟ بۆ نا؟ لەوانەیە ببینە دراوسێی باشی یەكتر و لەگەڵ یەكتر هەماهەنگی بكەین.
*ئایا داوا لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەكەی دان بە دەوڵەتی كوردیدا بنێت؟
سەرۆك بارزانی: ئەمە ویست و خواستی هەر كوردێكە نەك تەنها خۆم، ئێمە پێشبینی ئەوە دەكەین ئەو داوایە ئاراستەی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بكەین بەڵكو داواشیان لێدەكەین لەمبارەیەوە پاڵپشتیمان بكەن و دان بە سەربەخۆیی كوردستاندا بنێن.
*كەواتە دەوڵەت رادەگەیەنن؟
سەرۆك بارزانی: ئەوەیان لەسەر قسەی گەلی كورد دەوەستێت لەو ریفراندۆمە چاوەڕوانكراوەی كە بۆ دیاریكردنی چارەنووسی ئەو میللەتەوە ئەنجام دەدرێت، ئەگەر وەڵامی گەلی كورد (بەڵێ) بوو بێگومان دەبێ رێز لە ویست و خواستی بگیرێت.
*زۆر كەس داوا و سوربوونتان لەسەر پرسی ریفراندۆم بە هۆكاری سیاسی لە قەڵەم دەدات، بەشێكی دیكەش وای بۆ دەچن خواستی ئێوە بۆ ریفراندۆم تەنها بۆ دواخستنی راگەیاندنی دەوڵەتی كوردیە، بە ڕاشكاوی وەڵامم بدەنەوە، ئایا ئەم بۆچوونانە راستن؟ هۆكاری ئەم دواخستنەش چین ئایا نێوخۆیین ئیقلیمین یانیش دەرەكین؟
سەرۆك بارزانی: وای بۆ دەچم هەر دواخستنێك ئەنجامی خراپی دەبێت، وەك گوتم هیچ شتێك نەما بۆ پاراستنی یەكبوونی عێراق نەیكەین، دووبارەش بەبیر هەمووانی دێنمەوە، لە دێباجەی دەستووردا هاتووە: یەكبوونی عێراق بەندە بە جێبەجێكردنی ئەم دەستوورە بەڵام حكومەتی عێراق پابەندی ئەو دەستوورە نەبوو. دواتر لەبەرچی لەسەر شێوازێكی شكستخواردوو سور بین، ئایا مەعقوولە جارێكی دیكە بۆ شەڕ بگەڕێینەوە؟ بۆیە پێویستە لەگەڵ یەكتر بە سەقامگیری وەكو برا وەكو دوو هاوسێی نزیك بژین و هەماهەنگیكاری یەكتر بین و گەلی ئێمە كار بۆ بونیادنان و سەقامگیری و پێشكەوتن بكات.
*بەڵام دیارە قەناعەتتان بە تەواوی بەوە هەیە كە ئەزموونی یەكبوونی عێراق ئەزموونێكی شكستخواردووە؟
سەرۆك بارزانی: بەڵێ بێگومان وایە. لە قۆناغی یەكەمی پەیوەندیەكانمان لەگەڵ عێراق ئەزموونێكی وێرانمان بینی دوای 2003 ش هەمان شكست هاتنەدی. بۆیە گەیشتمە ئەو قەناعەتەی كە ئێمە نابێ پاشكۆیی بۆ بەغدا قبووڵ بكەین و پێویستە رێز لە تایبەتمەندی كوردستان بگیرێت و ئێمە ئەوە نابینین. بەغدا رێز لە تایبەتمەندی كوردستان ناگرێت و ئێمەش قبووڵی ئەوە ناكەین ببینە پاشكۆی ئەوان. ئەوان هاوبەشیان لە وڵاتدا پێ قبووڵ نیە ئێمەش قبووڵی پاشكۆیی ناكەین. بۆیە پێویستە یەك لە دوو بژاردە بۆخۆمان هەڵبژێرین، یان ئەوەتا لە شەڕ بەردەوام بین یانیش شێوازێكی نوێ ببینینەوە بۆ پێكەوەژیان.
*چ شێوازێك؟
سەرۆك بارزانی: ئێستا بەو دەم و دەستە ناتوانم باس لەسەر وردەكاری ئەم شێوازە بكەین بەڵام كە چووینە نێو دیاڵۆگی جدی لەگەڵ برایانمان لە بەغدا ئەوكات دەتوانین باس لەو مەسەلەیە بكەین.
*بە راشكاوی باسی راگەیاندنی دەوڵەتتان كرد و داوای پاڵپشتیشتان لە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی كرد، كێ پاڵپشتیكاری ئەم پرۆسەیەیە و كێ لە دژی دەوەستێ؟
سەرۆك بارزانی: بمبورە ناتوانم بەڕاشكاوی ناوی ئەم وڵاتانە بهێنم، بەڵام بەڵێ هەندێك دەوڵەت هەن بە راشكاوی لەو خواستەی كورد تێدەگەن و ئەگەر بە شێوەیەكی ئاشكراش نەبێت ئەوا لەمیانەی قسەكانیان لەگەڵ ئێمە پاڵپشتیمان لێدەكەن، هەندێك دەوڵەتیش لەسەر كاتەكەی بۆچوونیان هەیە و هەندێك دەوڵەتیش بەڵێ لە دژی سەربەخۆیی كوردستانن.
*مەبەستتان لە كات چیە؟
سەرۆك بارزانی: بارودۆخی ئێستای ناوچەكە كە لە ئاشوب و گرفت و تەنگ و چەڵەمەدایە، لەوانەیە ئەم پرسەش بە بۆچوونی ئەوان بارودۆخی ناوچەكە ئاڵۆزتر بكات، ئەوەیە مەبەستیان.
*وەزیری دەرەوەی ئەڵمانیا بە راشكاوی گوتی نابێ دەستكاری سنووری سایكس بیكۆ بكرێت، ئەمەش هێمایەكە بۆ سەربەخۆیی كوردستان چونكە ئەم پرسە گرفتەكانی ناوچەكە زیاتر دەكات، ئەمە بوو مەبەستی؟
سەرۆك بارزانی: هەندێك لە وڵاتانی ئەورووپا لە دژی سەربەخۆیی كوردستاندا نین و لە دژی خودی پرەنسیپەكەدا نین، بەڵام لەوانەیە لەبارەی كاتی راگەیاندنی سەربەخۆیی جیاواز بین ئەوان ئێستایان پێ باش نییە.
*ئەی ئەمەریكا؟
سەرۆك بارزانی: هەمووان دەڵێن ئێمە لەگەڵ یەكبوونی عێراقین و ئێمەش بۆ ئەو مەبەستە كارمان كرد بەڵام ئێمە لەدابەشبوون و لێكترازانی عێراق بەرپرس نین، عێراق لە خۆیدا لێكترازاوە و دابەش كراوە. دوا بڕیاریش بە دەستی گەلی كوردەوەیە.
*ئایا هەموو گەلی كورد لەسەر راگەیاندنی سەربەخۆیی رێككەوتوون؟
سەرۆك بارزانی: ئەگەر (بەڵێ بۆ سەربەخۆیی) بە شێوەیەكی ڕەها نەبێت، لەوە بێگومانم كە زۆرینەی گەلی كوردستان لەگەڵ سەربەخۆییدان و ئەوەیشی كە لەگەڵ ئەو ویستەدا نەبێت پێموانیە جورئەتی ئەوە بكات بە راشكاوی باسی ئەم هەڵوێستەی بكات.
*هەموو هێزە سیاسییەكان لەگەڵ سەربەخۆییدان لەكوردستان؟ هەمووان لەگەڵ ئەوەدان مسعود بارزانی سەربەخۆیی رابگەیەنێت؟
سەرۆك بارزانی: ئەم پرسە زۆر گرنگە، ئامادەم پاڵپشتی هەر كەسێك بكەم كە سەربەخۆیی رابگەیەنێت گرنگ ئەوەیە ئەم ویستە بێتەدی و پێموانیە هیچ حزب و هێزێكی سیاسی جورئەتی ئەوە بكات لە دژی سەربەخۆیی كوردستان بوەستێت.
*تۆ ئەو خەباتگێڕەی كە بە چەك و سیاسەت شەڕت كرد و خەباتت كرد، چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو كەسانە دەكەیت كە پێیان وایە تۆ باسی سەربەخۆیی دەكەیت تەنها بۆ مانەوەتە لەسەر كورسی؟
سەرۆك بارزانی: من رێز لە بۆچوون و قسە و بیركردنەوەی هەموو هاووڵاتیەك دەگرم لە كوردستان بەوەی چی دەڵێ و چی دەخوازێ، بەڵام ئەم شتە لە واقیعەوە دوورە بە تەواوی. من هەر ساتێك ئامادەم حزبە سیاسییەكان هەر كەسێك دەستنیشان بكەن بۆ ئەوەی بێتە شوێنی من و كورسی تەسلیم بكەمەوە. ئەم شتە بۆ من لە بنەڕەتدا بابەت نییە بەڵكو لای من بابەتی گرنگ مافی گەلی كوردە.
*گرفتی هەڵبژاردن جەنابی سەرۆك، من نامەوێ زۆر بچمە وردەكاریەكانیەوە، پێت وا نییە پرسی درێژكردنەوەی ماوەی سەرۆكایەتی تۆی راكێشایە چەند وردەكارییەك كە نەتدوەیست تووشی ببیت؟
سەرۆك بارزانی: یان دەبێ هەڵبژاردن بكرێت، یانیش بارودۆخ وەكو خۆی بمێنێتەوە بە ڕەچاوكردنی بارودۆخی سیاسی هەرێمی كوردستان بەو پێیەی ئێمە لەشەڕداین لە دژی تیرۆریستانی داعش، یانیش حزبە سیاسییەكان لانی كەم ئەو حزبانەی خاوەنی مۆڵەتی رەسمین لە حكومەت و لە پەرلەمان و لە حكومەتدا بەشدارن، لەسەر بەڕێزێك رێكبكەون بۆ ئەوەی پۆستەكەی پێبدرێت بۆ وەرگرتنی ئەم پۆستە و منیش پاڵپشتی لێدەكەم تەنانەت ئەگەر لە دژی منیش بووبێت، ئەوە هیچ گرفتێكی بۆ من تیادا نییە.
*ئایا متمانەت بە بەرهەڵستكارانی خۆت هەیە؟
سەرۆك بارزانی: ئەگەر گەلی كوردستان دەنگی پێدان وهەڵیبژاردن بۆ نا.
*لە دەنگدانی گشتی نەوەك پەرلەمان؟
سەرۆك بارزانی: بەڵێ دەنگدانی گشتی من لە دژی هەڵبژاردنی سەرۆكم لە پەرلەمان، چونكە زۆر باش لە نیەتی دوای ئەم كارە تێدەگەم لەبارەی ئەم بابەتەوە.
*جەنابی سەرۆك شەڕی مووسڵ شەڕێكی سیاسییە یان سەربازی؟ دواخستن و بڕیاردانیش لەبارەیەوە سیاسییە یان سەربازی؟
سەرۆك بارزانی: پێموایە بە پلە یەك شەڕێكی سیاسییە ئینجا سەربازی، مووسڵ لە شارەكانی دیكەی عێراق جیاوازترە، نەتەوە و ئایین و مەزهەبی جیاجیا لەم شارەدا دەژین بۆیە دەبێ لەبارەی ئایندەی مووسڵەوە قسە و باس و گفتوگۆ لەگەڵ پێكهاتەكانی مووسڵەوە بكرێت. لە ڕووی سەربازیەوە ئازادكردنی مووسڵ ئاسانە بەڵام قۆناغی دوای مووسڵ زۆر زەحمەتە و پێویستە بە وردیەوە چاودێری بكرێت.
*ئێوە گوتتان ئازادكردنی مووسڵ پرسێكی سیاسییە بە پلە یەك، دیدی مسعود بارزانی بۆ شەڕی مووسڵ چییە؟ واتا پشكەكانی شەڕ و دوای شەڕ چۆن بەسەر بەشداربوواندا دابەش دەكرێت؟
سەرۆك بارزانی: ئازادكردنی مووسڵ تەنها شارەكە ناگرێتەوە بەڵكو ناو شار و دەوروبەریشی دەگرێتەوە، پێموایە پێویستە بە شێوەیەكی سەرەكی و بەتایبەتی لە نێو مووسڵدا، خەڵكی شارەكە بەشداری لە ئازادكردنی بكەن و من مەبەستم لەو خەڵكانە نییە كە ئێستا تیایدا ماون، بەڵكو ئەوانەی لە دەستی داعش رایانكرد و لە هەندێك شوێن خۆیان جێگیركرد بەتایبەتی ئەوانەی هاتنە هەرێمی كوردستان و بەشێكیشیان لە ریزی هێزە چەكدارەكاندان.
*دوو هێزی دیاری شەڕكەر لە عێراقدا هەن كە حەشدی شەعبی وحەشدی نیشتیمانین ئەمە جگە لە هێزەكانی سوپای عێراق كە رەنگە زۆر بە كەمی باسیان لێوە بكرێت، لەگەڵ هەبوونی سوپای هاوپەیمانانیش، كامیان بە بۆچوونی ئێوە پێویستە لە ریزبەندی یەكەمی ئازادكردنی مووسڵدا بێت؟
سەرۆك بارزانی: من هەر زوو پێتم گوت، مەسەلەكە سیاسییە. باشترین چارەسەری ئەوەیە بۆ رزگاركردنی مووسڵ و بەشداری یەكێك لە هێزەكانی حەشدی شەعبی وحەشدی نیشتیمانی دیالۆگ بكرێت، و بەڕاشكاوی پێویستە لەنێوان شیعە و سوننەدا بكرێت چونكە مەترسیی كارەسات لەم بارەیەوە هەیە. پێویستە لەمبارەیەوە رێككەوتن لەنێوان هەردوولادا هەبێت و ئەوكاتیش ئێمە وەكو هێزی پێشمەرگە ئامادەین هەموو یارمەتی و پاڵپشتیەك لەمبارەیەوە پێشكەش بكەین و هاوكاری فیعلی بكەین بۆ ئازادكردنی مووسڵ، دەبێ سوپاش رۆڵی خۆی ببینێت، بەڵام ئەگەر هەر ناكۆكیەك لەنێوان هەردوولادا روویدا بێگومان ئەمە خزمەت بە داعش دەگەیەنێت و دەبێ ئەوە روونەدات.
*كامەیان دەتوانێت بە كەمترین زەرەر مووسڵ ئازاد بكات لە ڕووی هەردوو رەهەندی سیاسی و سەربازیەوە؟
سەرۆك بارزانی: پێموایە پرۆسەی ئازادی پێویستی بە پاڵپشتی و یارمەتی و بەشداری هەمووانە و مەحاڵە یەك لایەن بتوانێ ئەم كارە بكات. بە پێی بارودۆخ و توانا و ئەزموون، حەشدی شەعبی شارەزایی و توانای باشی بۆخۆی كۆكردەوە و حەشدی شەعبی تواناكانی لە حەشدی نیشتیمانی زیاترە.
*كەواتە لاریتان لە بەشداریكردنی حەشدی شەعبیدا نییە لە پرۆسەی ئازادكردنی مووسڵدا؟
سەرۆك بارزانی: ئەم پرسە پەیوەندی بە ئێمەوە نییە بەڵكو لە نێوان هەردوو هێزی چەكداری حەشدی شەعبی و نیشتیمانی دایە، بەڵام پێویستە رۆڵی هەر هێزێك دیار بێت و بەرپرسیارێتیشیان دیار بێت بەڵام نابێ هەردوو هێز تێكگیر ببن.
*كورد لە كوێی ناكۆكی نێوان سوننە و شیعە دایە جەنابی سەرۆك؟ ئایا ئێوە لەم ناكۆكیانەدا بەدەر نین؟
سەرۆك بارزانی: بەوپەڕی راشكاویەوە، بە هیچ شێوەیەك قبووڵ ناكەین ببینە بەشێك لەم ناكۆكی و ململانێیە و مومكین نیە ببینە بەشێك لە ناكۆكی مەزهەبی. ئێمە لە هەردوولایەنەوە نزیكین و بەیەك چاو سەیری هەردوولا دەكەین و لە دژی ئەم جۆرە ناكۆكیانەین.
*بەڵام ئەم ناكۆكیانە بواری دیكە بەدوای خۆیدا دەكێشێت لەوانەیە بواری ئابووری و سیاسی و شتی دیكەش؟
سەرۆك بارزانی: كەواتە بگەڕێینەوە بنەمای بابەتەكە، عێراق لە بنەڕەتدا دابەش كراوە.
*با وا لێكی بدەینەوە، بەڵام چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو دابەشكارییەدا دەكەن؟
سەرۆك بارزانی: ئێمە سنوورمان دیارە و ناوچەكانیشمان دیارە و مامەڵە لەگەڵ سوننە و شیعەش دەكەین.
*بەڵام جەنابی سەرۆك توركیا هەیە و ئێرانیش هەیە، ئەمەش رەهەندێكی سیاسی و مەزهەبی هەیە؟
سەرۆك بارزانی: ئەم پرسە لە نێو عێراق دایە و هیچ پەیوەندییەكی بە توركیا و ئێرانەوە نییە بە هیچ شێوەیەك.
*بەڵام ناكۆكی نێوان ئێران و توركیا كاریگەری بەسەر كوردەوە هەیە و دەڵێن لە ناوەخۆی كوردیشدا دابەش بوون لە نێوان هەردوولا دا هەیە؟
سەرۆك بارزانی: لای ئێمە پرسی كورد لە هەموو شتێك گرنگترە و مومكین نییە قبووڵ بكەین كوردستان ببێتە گۆڕەپانێك بۆ ناكۆكی نێودەوڵەتی و ئیقلیمی.
*كامیان زیاتر خزمەتی پرسی كورد دەكات، ئێران یان توركیا؟
سەرۆك بارزانی: ئێمە پەیوەندیمان لەگەڵ هەردوولادا هەیە و هەر یەكەو بەرژەوەندی خۆی هەیە. من ناتوانم بە شێوەیەكی دیار و روون وەڵامی ئەم پرسیارە بدەمەوە، لە هەندێك بواردا ئێران و لە بواری دیكەشدا توركیا دەتوانن پاڵپشتی گەلی كورد بكەن. ئێمەش پێویستیمان بە پەیوەندی هەیە لەگەڵ هەردوولا دا و هیچ كەسێك لەكەسێكی دیكە بە باشتر نازانین.
*بەڵام باس لەوە دەكرێ توركیا دەیەوێ لە مووسڵدا بوونی هەبێت و سنووریش بسڕێتەوە و مێژوو بگەڕێنێتەوە؟
سەرۆك بارزانی: توركیا بەو گەمژەییە نییە لە واقیعی سنوور تێنەگات، بەڵام بێگومان بەرژەوەندی تایبەتی خۆی هەیە و دەیەوێ گەرەنتی ئەو بەرژەوەندیانە بكات. جا بە رێككەوتن لەگەڵ دەوڵەتی عێراق یانیش لەگەڵ چەند لایەنێكی عێراقی بەهۆی بارودۆخی ئێستا. بەڵام ئەگەر توركیا بیری ئەوەش بكات كە ویلایەتی مووسڵ جارێكی دیكە بكاتە بەشێك لە دەوڵەتی خۆی، پێم وایە ئەمە شتێكە لەگەڵ واقیع دا ناگونجێت و باوەڕیش ناكەم توركیا ئەو بڕوایەی هەبێت.
*لەبارەی كوردی سوریاوە، بە رێككەوتن لەگەڵ رژێمی سوریا ئایا كورد قازانجی كرد یان زەرەرمەند بوو؟
سەرۆك بارزانی: وابزانم كوردی سوریا بەهۆی تێكەوتنی درز و لێكترازانی نێوان حزبەكانیان زەرەرێكی زۆریان كرد و ئەمەش لەخۆیدا كارەساتە. لە سەرەتای بارودۆخی سوریا وەكو برا و دۆستێك لەگەڵ هەموو لایەنە كوردیەكانی سوریا كۆبوومەوە بەبێ ئەوەی رێگە بەخۆم بدەم دەست لە كاروباری ئەوان وەربدەم. هەر زوو داوام لێیان كرد یەك بگرن و هەڵوێستی خۆیان بە شێوەیەكی یەكگرتووانە روون بكەنەوە بەوەی ئایا لەگەڵ رژێم دەبن یانیش لە دژی رژێم.
*بەڵام چ شتێك ئەو لێكترازانەی دروستكرد؟ سەركەوتنی رژێم بۆ نموونە یان گرفتی نێوخۆیی؟
سەرۆك بارزانی: پێموایە گرفتی نێوخۆیی ئەو لێكترازانەی دروست كرد و ئێستا هیچ یەكگرتووییەك لەنێوان حزب و لایەنە كوردیەكاندا نییە و ئەوانیش هیچ رێككەوتنێكیان لەگەڵ رژێم دا نیە و تەنانەت لەگەڵ ئۆپۆزیسیۆنیشدا نیانە. نە رژێم و نە ئۆپۆزیسیۆنیش دان بە بوونی كورد دا نانێن. كەواتە نازانم بەرەو كوێ دەڕۆن.
*تا ئێستا پێتان وایە ئەوان لەوانەیە هەموو ئەو واقیعەی ئێستا هەیە رەنگە لەدەستی بدەن بەتایبەتی دوای كۆنترۆڵكردنی قامیشلۆ و حەسەكە و عەفرین؟
سەرۆك بارزانی: ئەوان ئامانجێكی روون و دیاریكراویان نییە، نازانین لەگەڵ رژێمن یان ئۆپۆزیسیۆن، رژێم وەكو گەل كورد قبووڵ ناكات و ئۆپۆزیسیۆنیش دانیان پێدا نانێت. من نازانم چی دەكەن و چیان دەوێ. ئەو واقیعە سەربازیەی كە سەپاندووشیانە شتێكی كاتیە و قابیلی گۆڕانە.
*هیوای ئەوە دەخوازن هەرێمێكی كوردی لە سوریادا هەبێت؟
سەرۆك بارزانی: بێگومان ئەو هیوایەمان هەیە بەڵام ئەگەر رێككەوتن لەگەڵ رژێمدا نەبوو، ئەگەر رژێمی سوریا هەموو ئەو خاكەی بەدەستهێنا كە لەبەردەستی داعش بوو، چ رێككەوتنێك ئەوكات لەنێوان پەیەدە و رژێمی سوریادا بوونی هەیە؟ هیچ رێككەوتنێكی سیاسی نییە. گریمان ئۆپۆزیسیۆن توانی واقیعی سیاسی لە سوریا دا بگۆڕێت، چ رێككەوتنێك لەنێوان پەیەدە و ئۆپۆزیسیۆندا بوونی دەبێت؟ هیچ رێككەوتنێكی سیاسی لەبارەی ئایندەی كوردەوە نیە لە سوریا.
*كەواتە پێت وایە رژێم و ئۆپۆزیسیۆن و رووسیاش كە پاڵپشتی بەشێكی هێزە كوردیەكانیان كرد، دەستبەرداری كورد دەبن؟
سەرۆك بارزانی: ئێستا كورد وەكو شەڕكەر بەكار دەهێندرێن لە دژی داعش بەڵام دواتر كەس نازانێت چیان بەسەر دێت. من زۆر لە بارەی بارودۆخی كوردەوە نیگەرانم لە سوریا. دەبوا رێككەوتنی سیاسی لەنێوان هێز و لایەنە سیاسییەكانی كورد دا هەبێت لە سوریا ناشزانم ئەگەر رێككەوتنیان كردبێت یان نا بەڵام ئەوەی بیزانم هیچ رێككەوتنێك لە نێوانیاندا نییە.
*ئەی هیچ نیگەرانیەكت لەبارەی توركیاوە نییە كە هاودژی خۆی بۆ هەموو پێكهاتەیەكی كوردی لە سوریا نیشاندا؟
سەرۆك بارزانی: ئەگەر رێككەوتنی سیاسی لەنێوان هێزە كوردییەكان و رژێم یانیش ئۆپۆزیسیۆن هەبوایە، لەنێو سنووری سوریا، پێم وا نییە توركیا بیتوانیایە لە دژیان بوەستێت.
*پرسیار سەبارەت بە هەڵوێستتان لەبارەی پەكەكەوە دەكرێت، دەڵێن بارزانی ئیدانەی هەموو ئەو تەقینەوانە دەكات كە لە توركیا روودەدەن بەڵام بەهیچ شێوەیەك ئیدانەی ئەو رەفتارانە ناكات كە توركیا لە دژی كوردی توركیا و سوریا ئەنجامی دەدات؟
سەرۆك بارزانی: من ئیدانەی هەموو كارێكی نابەجێ دەكەم لە دژی هەر كەسێك بكرێت لە هەر شوێنێكی جیهان. نەك تەنها ئەنقەرە بەڵكو لە توركیا لە كوردستان یانیش لە هەر شوێنێك كەسێكی مەدەنی زیانمەند بێت من ئیدانەی دەكەم، ئەوە بۆ من پرەنسیپە. بەڵام لەبارەی شەڕی نێوان سوپای توركیا و پەكەكەوە ئەوە شتێكی جیاوازە. ئێمە هەموو هەوڵێكمان دا بۆ دۆزینەوەی چارەسەرێكی گونجاو بۆ گرفتی نێوان كورد و توركیا و سەرخستنی پرۆسەی ئاشتی. من ناچمە نێو وردەكاریەكانەوە بەڵام پێموایە هەردوولا بەرپرسن لە شكستی پرۆسەی سیاسی.
*پێتان وایە پارتە كوردیەكان لە تاوانباركردنیان بەو تەقینەوە و رووداوە تیرۆریستیانەی لە توركیادا روودەدەن، زوڵمە لەو حزبانە؟ یانیش ئەمە باجی سیاسەتی هەڵەی ئەردۆگانە؟
سەرۆك بارزانی: وابزانم تا ئێستا هیچ راگەیەندراوێكی فەرمی لەبارەی تاوانباركردنی هیچ كەس و لایەنێك دەرنەچووە و لێكۆڵینەوەكان بەردەوامن، بەڵام ئەگەر بە بەڵگەوە سەلمێندرا پەكەكە خۆی ئەم تاوانانەی ئەنجامداوە، ئەوكات بۆ هەمووان روون دەبێتەوە كە پەكەكە تاوانێكی گەورەی ئەنجام داوە بە پلە یەك لە دژی گەلی كورد. كارەساتی گەورەش لەوەدایە گرفتەكان بۆ شەڕی نێوان كورد و تورك پەرە بستێنێت ئەمەش لە خۆیدا شتێكی نەویستراوە.
*بەڵام زۆر كەس وای بۆ دەچێت ئەم تاوانباركردنە تەنها بۆ مەرامی سیاسییە و بۆ ئەوەیە رێگە بۆ توركیا بكرێتەوە بۆ چوونە نێو شوێنی ئارام لە باكووری سوریا؟
سەرۆك بارزانی: ئەم پرسە تەنها بە توركیاوە پەیوەست نییە بەڵكو روسیا و ئەمەریكاش لەنێو بارودۆخەكەدا هەن، هەبوونی ناوچەی ئارام و شوێنی ئارام لە سوریا پێویستی بە بڕیارێكی نێودەوڵەتی و رێككەوتنێكی نێودەوڵەتیەوە هەیە.
*متمانەت بە هەوڵی نێودەوڵەتی هەیە بۆ چارەسەركردنی بارودۆخی سوریا؟
سەرۆك بارزانی: بۆم نییە گومان بخەمە سەر ئەو هەوڵانە، بەڵام من گومانم لە سەركەوتنی هەوڵەكان هەیە نەوەكو نیەتی دەوڵەتان.
*كشانەوەی لەناكاوی رووسیا لە سوریا چۆن دەخوێننەوە؟
سەرۆك بارزانی: هیوادارم كار بۆ چارەسەری ئاشتیانەی كێشەكە بكات. راست دەكەی بەڵێ لە ناكاو بوو، هێشتاش زووە بۆ قسەكردن لەبارەی بابەتەكەوە.
*ئێران بەوە تاوانبار دەكرێت كە هەستیاری تایفەیی و مەزهەبی لە جیهانی عەرەبی و لە هەرێمی كوردستاندا بڵاودەكاتەوە، لەمبارەیەوە چی دەڵێن؟
سەرۆك بارزانی: ئێران سیاسەتی تایبەت و بەرژەوەندی تایبەت و مەزهەبی تایبەت و مەرامی تایبەتی خۆی هەیە، لە هەندێك شوێن بەڵێ ئێران دەست لە كاروباریان وەردەدات ئەمەش شتێكی روونە.
*بەڵام ئێران دەیەوێ بە شێوەیەكی عەسكەری دەست لە كاروباری وڵاتان وەربدات و سیستەمی حوكم بگۆڕێت؟ بە تایبەتی لە كەنداو...
سەرۆك بارزانی: بەڵێ گرفتی زۆر لە نێوان ئێران و ئەم وڵاتانەدا هەیە.
*ئایا متمانەت بە ڕووسیا هەیە لەبارەی ئایندەی پرسی كورد لە سوریا ؟
سەرۆك بارزانی: رووسیا وڵاتێكی زلهێز و گرنگە، كاریگەری زۆریشی لە ناوچەكەدا هەیە. كاتیك گوێم لێ دەبێت سێرگی لافرۆڤی وەزیری دەرەوەی رووسیا بە شێوەیەكی ئاشكرا دەڵێ ئێمە پاڵپشتی فیدراڵیزمی سوریا دەكەین ئەم پرسە خۆشحاڵم دەكات بەڵام نازانم ئەم هەڵوێستەیان راستە یان تەنها بۆ میدیایە.
*پێت وایە هەڵوێستێكی راستەقینەیە یان تەنها بۆ میدیایە؟
سەرۆك بارزانی: ناتوانم بڕیار لەسەر ئەو مەسەلەیە بدەم، با چاوەڕوان بین و ببینین.
*باس لە وە دەكرێت، دووریەكی زۆر و لێكترازانێك لە نێوان گەل و چینی فەرمانڕەوا هەیە لە كوردستان، ئایا راستە مسعود بارزانی لە گەلی خۆی دوور كەوتۆتەوە؟
سەرۆك بارزانی: هیچ كاتێك لە گەلی خۆم دوور نە كەوتوومەتەوە، و هیچ كاتێك هیچ بوونێك بۆ خۆم بە بێ گەل نابینم. بەڵێ بۆشاییەك لە نێوان گەل و چینی سیاسیدا دەبیندرێت بەڵام قسەكردن لەمبارەیەوە زێدەڕۆییەكی زۆری تیادایە و پێویستە بۆ هەر بڕیارێك بۆ گەل بگەڕێینەوە و دوا بڕیار بۆ ئەوانە. ئەوان دەتوانن ئەوەی بە دڵیان نەبێ بیگۆڕن.
*باس لەوە دەكرێت ئەو گەندەڵیانەی كە هەن، هیوا و ئاواتی بوون بە دەوڵەت كەمتر دەكات بەڵكو زۆریش بێ ئومێدیانی كردووە؟
سەرۆك بارزانی: نكۆڵی لە هەبوونی گەندەڵی ناكەم وەكو هەر وڵاتێكی جیهان، بەڵام ئێمە سورین لەسەر نەهێشتنی گەندەڵی. لەوانەشە هەندێك پرسی گرنگ كە زەرەری بۆ ئێمە هەبوو و گرفتی بۆ دروست كردین، لە بەشێكیدا قازانجی بۆ ئێمە هەبووبێت. راستە دابەزینی نرخی نەوت زەرەرێكی گەورەی بە ئێمە گەیاند بەڵام دەرفەتێكی گەورەی بۆ چاكسازی بۆ ئێمە فەراهەم كرد. بڕیاری جدی و توندمان هەیە بۆ نەهێشنی گەندەڵی و گرتنەبەری چاكسازی و منیش لەگەڵ سەرۆكی دەستەی دەستپاكی و سەرۆكی ئەنجومەنی دادوەری و دەستەی چاودێری دارایی و داواكاری گشتی كۆبوومەوە. ئەو دەستە و دەزگایانە بەرپرسی یەكەمن لە جێبەجێكردنی ئەو چاكسازیانە و بێگومان وەك چۆن لە دژی داعش جەنگاین، ئاواش لە ڕووی گەندەڵیدا دەوەستین و پەنا بەخوا ئەنجامی زۆر دڵخۆشكەری دەبێت.
*بارزانی ئاگر بەڕووی گەندەڵیدا دەكاتەوە؟
سەرۆك بارزانی: بەڵێ بێگومان و تەحەدای هەر دەوڵەت و كەسێك و لایەنێك دەكەم كە بیسەلمێنێت من هەر شتێك یان بەرژەوەندیەكی بازرگانیم لە دەرەوەی وڵاتدا هەبێت یانیش لە نێو وڵاتدا.
*تۆمەتەكان بۆ پارتی زۆرن؟
سەرۆك بارزانی: من نكۆڵی لەوە ناكەم بەڵێ كەسانێك ئەو بارودۆخەیان قۆستەوە بۆ هێنانەدی مەرامی تایبەتی خۆیان.
*بارزانی بە هەمان كەسایەتی و هەمان میكانیزمەوە دەتوانێت بگاتە ئەنجامێكی جیاواز؟
سەرۆك بارزانی: من رێگە و میكانیزمێكی دیكە دەگرمە بەر و هەموو توانا و نفووزی خۆشم دەخەمە بەردەم دەستە و دەزگای تایبەتمەند بۆ جێبەجێكردنی چاكسازی.
*ئایا هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە كاتی خۆیدا دەكرێت یانیش بۆ دوای ریفراندۆم دوا دەخرێت؟
سەرۆك بارزانی: ئەوەیان لەسەر بارودۆخ وەستاوە بەڵام ئەگەر بارودۆخی ئەمنی و بارودۆخی شەڕ رێگر بوون بێگومان لەوانەیە پەنا ببەینە بەر دواخستن و ئەگەر بارودۆخ وەكو ئەوەی ئێستا بوو هەڵبژاردن دەكرێت.
*هیچ ترسێكتان لە كاردانەوەكانی داعش هەیە؟
سەرۆك بارزانی: من لەوە بێگومانم داعش ناتوانێ ئەو شوێنانەی لە دەستی دا دیسان بیانگەڕێنێتەوە، بەڵام مەترسیەكانی ماون و لەوانەیە دەرفەت بقۆزێتەوە بۆ هێرش كردنە سەر هەر شوێنێك، ئێستا مەترسی داعش بۆ كوردستان وەكو جاران نییە.
*لە میانەی شەڕی داعش كورد و پێشمەرگە چ پەندێكیان وەرگرت، واتا چ شتێك فێربوون لە ڕووی سیاسی و سەربازییەوە؟
سەرۆك بارزانی: پێشمەرگە شارەزاییەكی مەزنی لەم شەڕەدا وەرگرت و سەركردەی زۆر گەورە و مەزن لەم شەڕەی ئێستادا دەركەوتن و شارەزایی باشیان لە بارەی تاكتیكی داعشەوە دەست كەوت هەروەها فێری بەكارهێنانی چەكی پێشكەوتوو و گەورە وەرگرت. تاكتیكی داعش ئێستا لای پێشمەرگە روونە و هەر تاكتیكێكی داعش پلانی خۆی بۆ وەڵامدانەوەی هەیە.
*ئایا تێگەیشتن داعش كێیە؟
سەرۆك بارزانی: بەڵێ تێگەیشتین، ئەوان لە دژی ژیان و رووناكی و هەموو پرەنسیپەكانی مرۆڤایەتین.
*بەڵام ئەمڕۆ لە لیبیا و لە سینا داعش بوونی هەیە، وا دیارە لە هەندێك شوێن نامێنن و لە هەندێك شوێنی دیكەش دەردەكەونەوە؟ نەخشەی دابەشبوونی داعش چۆن دەخوێننەوە؟
سەرۆك بارزانی: بەڵێ داعش بڵاو دەبێتەوە و ئەمەش پێویستی بە شەڕێكی راستەقینەی نێودەوڵەتی هەیە و كێشەكە بە كۆنگرە و كۆنفڕانس و كۆنگرەی رۆژنامەوانی چارەسەر ناكرێت. ئێمە بە توانای متەوازیعی خۆمانەوە داخڵی شەڕ بووین لەگەڵ داعش بەڵام شەڕێكی راستەقینەمان لەگەڵیاندا كرد. من سوپاسی هێزی هاوپەیمان دەكەم بۆ پاڵپشتیكردنمان، بەڵام ئەگەر پێشمەرگە چەكی پێویستی بۆ ئەم شەڕە هەبوایە بێگومان بارودۆخ جیاواز دەبوو. بۆیە پێویستە پەنا بۆ شێوازی دیكە ببردرێت بۆ رووبەڕووبوونەوەی داعش نەوەكو تەنها لەڕووی سەربازیەوە، بەڵكو پێویستە لە ڕووی فیكری و ئابووری و كۆمەڵایەتیەوەش رووبەڕووی داعش ببینەوە، شەڕی داعش شەڕێكی هەمە لایەنە.
*بارودۆخی ئابوری لە هەرێمی كوردستان بارودۆخێكی زۆر ناخۆشە و گوشارێكی زۆر خستۆتە سەر هەموو لایەكەوە، گرفتی بێ مووچەیی درێژەی كێشا و هەمووانی ماندوو كرد، نرخی نەوتیش دابەزیوە، چۆن دەتوانن نەخشەی رزگاركردنی هەرێمی كوردستان لەو قەیرانە ئابوریانەی بكێشن؟
سەرۆك بارزانی: بەرنامەی چاكسازی بۆ دیراسەكردنی هەموو لایەنەكان و هەموو كەموكوڕیەكانە، هەروەها پشت بەستنە بە بەرهەمی دیكە نەوەكو تەنها نەوت، كشتوكاڵ بۆ نموونە. هەروەها ئێمە كانزای دیكەمان هەیە و پشت بەستن تەنها بە نەوت كارێكی زۆر هەڵەیە. دواكەوتنی ئێمەش بە ئەنقەست نەبووە، بەڵام دەكرا زووتر ئەم پرۆسەیە جێبەجێ بكرێت.
*زۆر كەس ئومێدی بە بارزانیەوە هەیە لە پرۆژەی سەربەخۆیی كوردستان، بە تایبەتی كە (ماشائەلڵا) لە تەمەنی حەفتاكان دان و هێشتا لە بەرەكانی شەڕدا دەبیندرێن و ماوەیەكی زۆر لە كاركردندا دەبن، كاتێك لەگەڵ خۆت دادەنیشی و سەیری دواوە دەكەی و دەڵێی دەبوایە ئاوا بكەم، یانیش دەڵێی دەبێ وا بكەم؟
سەرۆك بارزانی: (بە پێكەنینەوە) بەڵێ سەیری دواوە دەكەم و دەڵێم دەبوایە وا نەكەم و ئەو شتەم نەكردابوایە وا دەبوو، بەڵام بێگومان سەیری ئایندەش دەكەم و ئەوە لای من گرنگترە.
*لە چی پەشیمانی؟
سەرۆك بارزانی: بمبورە بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە، بەڵام هەر چی كردبم بە قەناعەتەوە كردوومە، بەڵام ئەگەر بگەڕێمەوە بۆ رابردوو بە ئاشكرا پێتی دەڵێم من پەشیمانم لە قبووڵكردنی پۆستی سەرۆكی هەرێم. ئەمە تاكە خاڵە كە لێی پەشیمانم، لە كۆی پرۆسەكەش پەشیمانم واتا وەرگرتنی سەرۆكایەتی هەرێم و درێژكردنەوەی ماوەكەش كە هەر باسی لێوە مەكە. نە دەبوایە بچمە نێو پۆستی فەرمیەوە.
*سیاسەتی ناوخۆ بێ تاقەتی كردی؟ دۆست و هەڤاڵانت بێ تاقەتیان كردی؟
سەرۆك بارزانی: نەخێر، راستە هەندێك دۆست وازیان لە من هێنا بەڵام من كەسێك نیم ملكەچی بێ ئومێدی و گوشاری كەس بم، قەناعەتم بە هەر شتێك هەبێت بە رێگایدا دەڕۆم لەسەر حیسابی ژیانی منیش بێت.
|