پەرلەمانی کوردستان
Birêz Nêçîrvan Barzanî Serokê Herêma Kurdistanê, îro sêşemê danê sibê 27.09.2023ê li bajarê Silêmaniyê, beşdariya merasima vekirina pêncemîn kongreya Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê (YNK) kir ku, birêzan Serokomarê Iraqê û hejmarek ji wezîran, berpirsên îdarî û hizbî yên Iraq û Herêma Kurdistanê û konsul û nûnerên welatên biyanî tê da amade bûn.
Di merasîmê da Serok Nêçîrvan Barzanî gotarek pêşkêş kir ku, eve jî naveroka wê gotarê ye:
Birêz Bafil Celal Talebanî
Serokê Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê
Birêzan amadebûyan û beşdar û endamên Kongreya Pêncemîn ya YNKê
Beyanî baş!
Kêfxweşim ku, bi we yên birêz ra, îro beşdarî merasîma vekirina Kongreya Pêncemîn a Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê da dikim. Ez vê kongreyê li hemû endam û cemawerê YNKê pîroz dikim û hêviya serkeftinê ji we re û ji kongreyê we re dixwazim. Hêvîdarim kongre ji bo rewşa siyasî ya Herêma Kurdistanê û ya Iraqê encamên baş bi xwe re bîne.
Li vir, her di vê roja girîng da, em Serokê xwedê jêrazî, Mam Celal, bi rêz û hurmeteke mezin bi bîr tînin. Bila ruhê wî şad be û bîranîna wî hetim bi xêr be. YNK e yadîgara Mam Celal e û divê bi heman ruh, araste û fikra wî ji bo lihevtêgihiştin, hevgirtin û çareserkirina pirsgirêkan, ji bo parastina berjewendiyên giştî, li ser wê rêya Mam Celal berdewam be.
YNK di nav Tevgera Rizgarîxwaza Kurdistanê da xwedî cîh û roleke girîng e. Di serdema azadiyê da, digel Partiya Demokrata Kurdistanê (PDK) du hêzên sereke yên binyatdaner û avakerên tecrûbeya Herêma Kurdistanê û destkeftên wê ne, û bi beşdarbûn û hevkariya Eniya Kurdistanî û hêz û aliyên din ên siyasî dîrokek nû ji bo gelê Kurdistanê nivîsandin.
YNK heta niha jî yek ji hêzên sereke ye di proseya siyasî ya Herêma Kurdistanê û Iraqê da jî ku, vê yekê jî berpirsyariyeke mezin a niştimanî xistiye ser milê wê. Digel hêz û aliyên siyasî û pêkhateyên Kurdistanê da, hemû bi hev re erkê parastina yekrêzî û yekdengiya û kerê jevbeş li ser ê milê wan e da ku maf û destkeftên destûrî yên Herêma Kurdistanê biparêzin.
Birêzan!
Ezmûna bi hev ra karkirina YNK û PDKê û hevkarî û biratiya cenabê Serok Mesûd Barzanî û xwedê jêrazî cenabê Mam Celal îspat kiriye ku serkeftin di yekrêzî, hevgirtin û xebata hevbeş da ye. Serkeftina Serhildana Kurdistanê, bicîkirina federalîzmê û gelek mafên gelê Kurdistanê di destûra Iraqê da, avadanî û pêşkeftina Herêma Kurdistanê, berhema rasterast ya wê hevkarî û hevgirtin û biratiyê bûye.
Niha jî, ji bo derbaskirina hemû dijwariyan, ji bo çareserkirina pirsgirêkan, ji bo parastina destkeft û mafên destûrî yên Herêma Kurdistanê, rêyek tenê li pêşiya meye ew jî berdewamî û dirêjepêdan bi hevkarî û hevpejirandin û karê hevbeş yê aliyên siyasî û pêkhateyên Herêma Kurdistanê li vir û li Bexdayê ye. Hêz û wateya me hemûyan di yekrêzî û pêkvejiyanê da ye û berevajiyê wê jî ziyan û lawaziya Herêma Kurdistanê ye.
Pêwîstiya vê qonaxê û astengî û metirsiyên li pêşiya Herêma Kurdistanê, wê yekê ji me dixwaze ku pêwîste hemû hêz û aliyên siyasî hemû nakokiyên xwe bidin aliyekî. Herêma Kurdistanê bihêz bikin û em hemû bi hev re li Bexdayê yekdeng, yekgirtî û bihêz bin. Divê armanca hevpar ya me hemûyan eve be.
Tiştekî normale ku, hevrikiyên siyasî û cudahî di nêrînên aliyên siyasî da hebin, lê belê divê berjewendiyeke hevbeş hemûyan ji bo armanceke hevbeş bîne cem hev, ew jî parastina ezmûn, maf û destkeftên destûrê yên Herêma Kurdistanê ye.
Herêma Kurdistanê hîngê bi hêz e dem ku aliyên siyasî yekgirtî bin, dezgehên wê serbixwe bin û parastî û rêzdar bin û destêwerdana hizbî û siyasî di karûbarê saziyan, Pêşmerge û hêzên ewlehiyê da nebe.
Herêma Kurdistanê hîngê bi hêz dibe dema ku, aliyên siyasî berjewendiyên bilind ên gel û welat bidin pêşiya her berjewendiyek din ku, nakokiya hizbî û siyasî nebe metirsî û gef li ser qewareyê siyasî û destûrî yê Herêma Kurdistanê.
Beşdarên hêja!
Ji destpêka serhildanê ve heta niha, Herêma Kurdistanê tevî hemû evrazî û nişîviyan û kêmasiyan, ezmûneke ciwan li navçeyê nîşan daye ku bala cîhanê kişandiye ser xwe û bûye cîhê rêz û hurmeta cîhan û Iraqê jî.
Demokrasî, azadî, mafên mirovan, azadiya raderbirînê û azadiya çapemeniyê, pêkvejiyan, hevpejirandin, tolerans, pirengiya olî û etnîkî ev hemû ew sîma, prensîb û nirxên hevpar in ku Herêma Kurdistanê bi cîhana pêşketî ya mirovatiyê ve girê didin û bûne cihê rêz û şanaziya gelê Kurdistanê.
Divê em li Herêma Kurdistanê heta hetayê xwedî li van nirxên mirovî yên bilind derkevin û wan biparêzin. Divê hêz û aliyên siyasî, desthilatdar û saziyên Herêma Kurdistanê ji bo bihêzkirina wan kar bikin û bikin bingeha sereke ya hizir, kirdar, kar û jiyana siyasî, perwerdeyî ya civaka me.
Hilbijartin weke bingeha sereke ya rewabûna desthilat û hukimdariyê ji bo Herêma Kurdistanê pêwîstiya yekem û herî li pêş e. Divê hemû aliyên siyasî kar bikin da ku di Sibata bê da dengdaneke serkeftî ji bo hilbijartinên parlamentoya Kurdistanê bi birêve biçe.
Herêma Kurdistanê ya bihêz dikare li Bexdayê û li seranserê Iraqê xwedî rol, hebûn û bandoreke baştir be. Dikare destkeft û mafên xwe yên destûrî baştir biparêze. Dikare li herêmê û cîhanê cihekî baştir û bihêztir bigre. Ji ber vê yekê, di dereceya yekem da, erka PDK û YNKê ye digel hemû hêz û aliyên siyasî yên din yên Herêma Kurdistanê ji bo serxistina hilbijartinan kar bikin û paşve nexin.
Birêzan!
Pir baş û pêwîst e ku Hikûmeta Herêma Kurdistanê ji bo çareserkirina pirsgirêkan digel Hikûmeta Federal a Iraqê di diyalogê da berdewam be. Her çend di danûstandinan da hinek pêşketin hene, lê dîsa jî ji ber pirsgirêkên cîbicîkirina yasaya bûdceyê û şandina mafên darayî yên Herêma Kurdistanê û herwiha ji ber nehinartina neftê, Herêma Kurdistanê niha di nava rewşeke aborî ya dijwar da ye. Vê rewşê bandoreke dijwar li ser jiyana welatiyan kiriye.
Li vir em tekez li ser wê yekê dikin ku Herêma Kurdistanê dixwaze hemû pirsgirêk û nakokiyên xwe yên digel Bexdayê bi rêya diyalog û lihevtêgihiştin û li ser bingeha destûrê çareser bike. Em ji Hikûmeta Federal a Iraqê hêvî dikin ku li gorî rêkeftinên siyasî, yasa, destûr û sîstema federalî digel Herêma Kurdistanê tevbigere. Nabe bûdce û mûçeyên Herêma Kurdistanê bibin rehînên nakokiyên siyasî.
Partiyên siyasî yên ku hikûmeta federal pêk tînin divê ji bo cîbicîkirina rêkeftinên siyasî û yasaya bûdceyê alîkariya Serokwezîr Mihemed Şîya Sûdanî bikin. Divê hemû kes, alî û hêzên Iraqê bizanibin ku çêkirina pirsgirêkên darayî ji bo Herêma Kurdistanê xizmeta Iraqê nake.
Aştî, aramî û pêşketina Herêma Kurdistanê û her herêmeke din a Iraqê, aştî û aramî û pêşketina tevahiya Iraqê ye. Em li Herêma Kurdistanê bi vê rihê û bi vê têgihiştinê li hemû Iraqê dinêrin ku, her ev yek jî dê xizmeta gelên Iraqê û hemû pêkhateyên wê bike. Iraqek ku bê cudahî me hemûyan bigihîne hev û bi hemû pêkhateye xwe ve welatê me hemûyan be. Mehrûmkirina her pêkhateyeke Iraqî pabendbûna wê bi welat re lawaz dike.
Divê em hemû li Iraqê rabirdû bikin ders û pend û sûd jê werbigrin. Şikestina Herêma Kurdistanê yan her navçe û pêkhateyek din a Iraqê, ti carî serkeftina ti beşekî dinê Iraqê nebûye û nabe jî. Pêkhate, sermayeya mirovî û xwezaya Iraqê ji bo Iraqê hêzeke mezin e. Em bi hev re dikarin Iraqê bikin welatekî bihêz li navçe û cîhanê. Eger têgihîştinek rasteqîne û îradeya siyasî ji bo vê yekê hebe, bêguman Iraq dê bibe ew Iraq.
Çawa ku yekrêzî û yekgirtin li Herêma Kurdistanê bingeha serkeftina me ye, bi heman awayî hevbeşiya pêkhateyên cuda yên Iraqê, bêyî cudahiya etnîkî û olî, di desthilata siyasî û îdarî ya welat da, dê Iraqê bixe ser cî û pêgehê wê yê rasteqîne. Wê ji bo xwe û herêmê jî bibe faktora aştî, aramî û pêşketinê.
Di dawiyê da, careke din pîrozbahiya lidarxistina kongreya YNKê ya pêncemîn dikim û hêviya serkeftinê ji bo kongreya we dixwazim. Hêvîdar im encam û biryarên kongreya we bibin hokarê xurtkirina yekrêzî, biratî û karê hevbeş ê aliyên siyasî yên Herêma Kurdistanê û Iraqê bihêztir bike.
Careke din spasiya we dikim
Ji we re demeke xweş dixwazim.
Di merasîmê da Serok Nêçîrvan Barzanî gotarek pêşkêş kir ku, eve jî naveroka wê gotarê ye:
Birêz Bafil Celal Talebanî
Serokê Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê
Birêzan amadebûyan û beşdar û endamên Kongreya Pêncemîn ya YNKê
Beyanî baş!
Kêfxweşim ku, bi we yên birêz ra, îro beşdarî merasîma vekirina Kongreya Pêncemîn a Yekîtiya Niştimanî ya Kurdistanê da dikim. Ez vê kongreyê li hemû endam û cemawerê YNKê pîroz dikim û hêviya serkeftinê ji we re û ji kongreyê we re dixwazim. Hêvîdarim kongre ji bo rewşa siyasî ya Herêma Kurdistanê û ya Iraqê encamên baş bi xwe re bîne.
Li vir, her di vê roja girîng da, em Serokê xwedê jêrazî, Mam Celal, bi rêz û hurmeteke mezin bi bîr tînin. Bila ruhê wî şad be û bîranîna wî hetim bi xêr be. YNK e yadîgara Mam Celal e û divê bi heman ruh, araste û fikra wî ji bo lihevtêgihiştin, hevgirtin û çareserkirina pirsgirêkan, ji bo parastina berjewendiyên giştî, li ser wê rêya Mam Celal berdewam be.
YNK di nav Tevgera Rizgarîxwaza Kurdistanê da xwedî cîh û roleke girîng e. Di serdema azadiyê da, digel Partiya Demokrata Kurdistanê (PDK) du hêzên sereke yên binyatdaner û avakerên tecrûbeya Herêma Kurdistanê û destkeftên wê ne, û bi beşdarbûn û hevkariya Eniya Kurdistanî û hêz û aliyên din ên siyasî dîrokek nû ji bo gelê Kurdistanê nivîsandin.
YNK heta niha jî yek ji hêzên sereke ye di proseya siyasî ya Herêma Kurdistanê û Iraqê da jî ku, vê yekê jî berpirsyariyeke mezin a niştimanî xistiye ser milê wê. Digel hêz û aliyên siyasî û pêkhateyên Kurdistanê da, hemû bi hev re erkê parastina yekrêzî û yekdengiya û kerê jevbeş li ser ê milê wan e da ku maf û destkeftên destûrî yên Herêma Kurdistanê biparêzin.
Birêzan!
Ezmûna bi hev ra karkirina YNK û PDKê û hevkarî û biratiya cenabê Serok Mesûd Barzanî û xwedê jêrazî cenabê Mam Celal îspat kiriye ku serkeftin di yekrêzî, hevgirtin û xebata hevbeş da ye. Serkeftina Serhildana Kurdistanê, bicîkirina federalîzmê û gelek mafên gelê Kurdistanê di destûra Iraqê da, avadanî û pêşkeftina Herêma Kurdistanê, berhema rasterast ya wê hevkarî û hevgirtin û biratiyê bûye.
Niha jî, ji bo derbaskirina hemû dijwariyan, ji bo çareserkirina pirsgirêkan, ji bo parastina destkeft û mafên destûrî yên Herêma Kurdistanê, rêyek tenê li pêşiya meye ew jî berdewamî û dirêjepêdan bi hevkarî û hevpejirandin û karê hevbeş yê aliyên siyasî û pêkhateyên Herêma Kurdistanê li vir û li Bexdayê ye. Hêz û wateya me hemûyan di yekrêzî û pêkvejiyanê da ye û berevajiyê wê jî ziyan û lawaziya Herêma Kurdistanê ye.
Pêwîstiya vê qonaxê û astengî û metirsiyên li pêşiya Herêma Kurdistanê, wê yekê ji me dixwaze ku pêwîste hemû hêz û aliyên siyasî hemû nakokiyên xwe bidin aliyekî. Herêma Kurdistanê bihêz bikin û em hemû bi hev re li Bexdayê yekdeng, yekgirtî û bihêz bin. Divê armanca hevpar ya me hemûyan eve be.
Tiştekî normale ku, hevrikiyên siyasî û cudahî di nêrînên aliyên siyasî da hebin, lê belê divê berjewendiyeke hevbeş hemûyan ji bo armanceke hevbeş bîne cem hev, ew jî parastina ezmûn, maf û destkeftên destûrê yên Herêma Kurdistanê ye.
Herêma Kurdistanê hîngê bi hêz e dem ku aliyên siyasî yekgirtî bin, dezgehên wê serbixwe bin û parastî û rêzdar bin û destêwerdana hizbî û siyasî di karûbarê saziyan, Pêşmerge û hêzên ewlehiyê da nebe.
Herêma Kurdistanê hîngê bi hêz dibe dema ku, aliyên siyasî berjewendiyên bilind ên gel û welat bidin pêşiya her berjewendiyek din ku, nakokiya hizbî û siyasî nebe metirsî û gef li ser qewareyê siyasî û destûrî yê Herêma Kurdistanê.
Beşdarên hêja!
Ji destpêka serhildanê ve heta niha, Herêma Kurdistanê tevî hemû evrazî û nişîviyan û kêmasiyan, ezmûneke ciwan li navçeyê nîşan daye ku bala cîhanê kişandiye ser xwe û bûye cîhê rêz û hurmeta cîhan û Iraqê jî.
Demokrasî, azadî, mafên mirovan, azadiya raderbirînê û azadiya çapemeniyê, pêkvejiyan, hevpejirandin, tolerans, pirengiya olî û etnîkî ev hemû ew sîma, prensîb û nirxên hevpar in ku Herêma Kurdistanê bi cîhana pêşketî ya mirovatiyê ve girê didin û bûne cihê rêz û şanaziya gelê Kurdistanê.
Divê em li Herêma Kurdistanê heta hetayê xwedî li van nirxên mirovî yên bilind derkevin û wan biparêzin. Divê hêz û aliyên siyasî, desthilatdar û saziyên Herêma Kurdistanê ji bo bihêzkirina wan kar bikin û bikin bingeha sereke ya hizir, kirdar, kar û jiyana siyasî, perwerdeyî ya civaka me.
Hilbijartin weke bingeha sereke ya rewabûna desthilat û hukimdariyê ji bo Herêma Kurdistanê pêwîstiya yekem û herî li pêş e. Divê hemû aliyên siyasî kar bikin da ku di Sibata bê da dengdaneke serkeftî ji bo hilbijartinên parlamentoya Kurdistanê bi birêve biçe.
Herêma Kurdistanê ya bihêz dikare li Bexdayê û li seranserê Iraqê xwedî rol, hebûn û bandoreke baştir be. Dikare destkeft û mafên xwe yên destûrî baştir biparêze. Dikare li herêmê û cîhanê cihekî baştir û bihêztir bigre. Ji ber vê yekê, di dereceya yekem da, erka PDK û YNKê ye digel hemû hêz û aliyên siyasî yên din yên Herêma Kurdistanê ji bo serxistina hilbijartinan kar bikin û paşve nexin.
Birêzan!
Pir baş û pêwîst e ku Hikûmeta Herêma Kurdistanê ji bo çareserkirina pirsgirêkan digel Hikûmeta Federal a Iraqê di diyalogê da berdewam be. Her çend di danûstandinan da hinek pêşketin hene, lê dîsa jî ji ber pirsgirêkên cîbicîkirina yasaya bûdceyê û şandina mafên darayî yên Herêma Kurdistanê û herwiha ji ber nehinartina neftê, Herêma Kurdistanê niha di nava rewşeke aborî ya dijwar da ye. Vê rewşê bandoreke dijwar li ser jiyana welatiyan kiriye.
Li vir em tekez li ser wê yekê dikin ku Herêma Kurdistanê dixwaze hemû pirsgirêk û nakokiyên xwe yên digel Bexdayê bi rêya diyalog û lihevtêgihiştin û li ser bingeha destûrê çareser bike. Em ji Hikûmeta Federal a Iraqê hêvî dikin ku li gorî rêkeftinên siyasî, yasa, destûr û sîstema federalî digel Herêma Kurdistanê tevbigere. Nabe bûdce û mûçeyên Herêma Kurdistanê bibin rehînên nakokiyên siyasî.
Partiyên siyasî yên ku hikûmeta federal pêk tînin divê ji bo cîbicîkirina rêkeftinên siyasî û yasaya bûdceyê alîkariya Serokwezîr Mihemed Şîya Sûdanî bikin. Divê hemû kes, alî û hêzên Iraqê bizanibin ku çêkirina pirsgirêkên darayî ji bo Herêma Kurdistanê xizmeta Iraqê nake.
Aştî, aramî û pêşketina Herêma Kurdistanê û her herêmeke din a Iraqê, aştî û aramî û pêşketina tevahiya Iraqê ye. Em li Herêma Kurdistanê bi vê rihê û bi vê têgihiştinê li hemû Iraqê dinêrin ku, her ev yek jî dê xizmeta gelên Iraqê û hemû pêkhateyên wê bike. Iraqek ku bê cudahî me hemûyan bigihîne hev û bi hemû pêkhateye xwe ve welatê me hemûyan be. Mehrûmkirina her pêkhateyeke Iraqî pabendbûna wê bi welat re lawaz dike.
Divê em hemû li Iraqê rabirdû bikin ders û pend û sûd jê werbigrin. Şikestina Herêma Kurdistanê yan her navçe û pêkhateyek din a Iraqê, ti carî serkeftina ti beşekî dinê Iraqê nebûye û nabe jî. Pêkhate, sermayeya mirovî û xwezaya Iraqê ji bo Iraqê hêzeke mezin e. Em bi hev re dikarin Iraqê bikin welatekî bihêz li navçe û cîhanê. Eger têgihîştinek rasteqîne û îradeya siyasî ji bo vê yekê hebe, bêguman Iraq dê bibe ew Iraq.
Çawa ku yekrêzî û yekgirtin li Herêma Kurdistanê bingeha serkeftina me ye, bi heman awayî hevbeşiya pêkhateyên cuda yên Iraqê, bêyî cudahiya etnîkî û olî, di desthilata siyasî û îdarî ya welat da, dê Iraqê bixe ser cî û pêgehê wê yê rasteqîne. Wê ji bo xwe û herêmê jî bibe faktora aştî, aramî û pêşketinê.
Di dawiyê da, careke din pîrozbahiya lidarxistina kongreya YNKê ya pêncemîn dikim û hêviya serkeftinê ji bo kongreya we dixwazim. Hêvîdar im encam û biryarên kongreya we bibin hokarê xurtkirina yekrêzî, biratî û karê hevbeş ê aliyên siyasî yên Herêma Kurdistanê û Iraqê bihêztir bike.
Careke din spasiya we dikim
Ji we re demeke xweş dixwazim.
