پەرلەمانی کوردستان
Birêz Nêçîrvan Barzanî Serokê Herêma Kurdistanê, êvariya roja şemiyê 05.08.2023ê li Hewlêrê, beşdariya merasima vekirina Komelgeh û Katedral ya nû Patriyarkê Dêra Rojhilatî ya Aşûriyan bû ku, bi amadebûna birêz qedasetê Patriyark Mar Awayê Sêyem Patriyarkê Dêra Rojhilatê Aşûriyan li Iraq û cîhanê hate lidarxistin.
Di vê merasimê da ku, hejmareke wezîr, berpirsên Herêma Kurdistanê, dîplomatkar, mamosteyên oldarên Mesîhî û îslamî û peyrewên Dêra Rojhilat a Aşûrî amade bûn, Serok Nêçîrvan Barzanî peyvek pêşkêş kir û eva li jêr jî naveroka wê peyvê ye:
Birêz qedasetê Patriyark Mar Awayê Sêyem
Patriyarkê Dêra Rojhilatê Aşûriyan li Iraq û cîhanê
Kesayetî û mamostayên ayînî yên birêz
Êvar baş.
Ez bi xêrhatina we dikim ji bo vekirina Komelgeh û Katedral ya nû Patriyerkê Dêra Rojhilatî ya Aşûriyan li Hewlêrê. Ez gelek kêfxweş im ku bi we ra beşdarî vê merasîmê bûm. Ez vekirina vê Komelgehê li hemû peyrewên Dêra Aşûrî ya Rojhilat li Herêma Kurdistan, Iraq û cîhanê û hemû mesîhiyan bi giştî pîroz dikim.
Bi vê minasebetê em bi rêz û hurmet xwedê jêrazî qedasetê Patriyarkê nemir Mar Dankha IV, Serokê berê yê Dêra Aşûrî ya Rojhilatî bi bîr tînîn ku, biryar da bû kursiyê Dêrê ji Amerîkayê bo Hewlêrê veguhêze. Lê mixabin, mirinê nehêla hêviya wî bi cîh bibe û berî biryara xwe bi cîh bike koça dawî kir. Em hêvî dikin ku vekirina vê katedralê ruhê wî şad bike.
Ew biryar biryarek pir wêrekane bû. Ew piştgiriyek mezin bû li Kurdistanê û bawerî ji bo mesîhiyan çêkir ku li vir li welatê xwe bimînin û baweriyê bi wî bînin û koçber nebin. Her ji ber vê yekê, di sala 2014ê da, dema ku DAIŞê beşek ji Kurdistan û Iraqê bi giştî û beşek ji Sûriyê dagîr kir, hejmareke mezin ji mesîhiyan û xelkên din reviyan Herêma Kurdistanê.
Ji ber vê yekê jî, îro xelkê Hewlêr û Kurdistanê digel qedasetê Patriyark Mar Away III gelek kêfxweş in bi vekirina katedral û vê Komelgeha Olî li Herêma Kurdistanê.
Ez piştrastim ku ev Komelgeha bedew dê bibe navendek din ji bo bihêzkirina bawerî û hesta bi hevre jiyanê li Herêma Kurdistan û Iraqê, dê bibe handanek din ji bo mayîn û bi cîh nehiştina welat. Kurdistan bi pir netewe, pir ol û pir pêkhateyên xwe xweşe. Xiristiyan beşeke girîng a xweşiya jiyana hevbeş a Kurdistanê ne.
Li Kurdistanê bi hevre jiyana aştiyane bûye çandeke xurt ku ti rejîm û hêzekê, bi hemû planên xwe ve, nekariye wê hilweşîne. Jiyana bi hev ra prensîbeke kûr a baweriya hemû Kurdistaniyan e, vêca çi netewe û çi ol be bila bibe. Ev bi hevre jiyana me li Kurdistanê ewqas kûr û xurt e ku ji bo me hemûyan bûye hêzeke mezin û rêz û hurmeta cîhanê bi dest xistiye.
Li Kurdistanê, tê bîra me hemûyan, dema Serokê Amerîkayê Barack Obama di peyva xwe ya dîrokê da, di şeva 7ê Tebaxa 2014an da biryara rûburûbûna DAÎSê da û got: “Hewlêr ji bo me xeta sor e”. Yek ji wan sedeman ku wî behsa pêwîstiya parastina Hewlêr û Herêma Kurdistanê kir, ew bû got: “Li wê Herêmê pêkve jiyaneke gelek serkeftî û bihêz hatiye avakirin.”
Cihê şanaziyê ye bo me hemûyan ku piştî Serhildana Kurdistanê ya sala 1991ê ku, Parlementoya Kurdistanê hate damezrandin, pêwîstiya hebûna nûnerên Mesîhî û Turkmenan di nav hikûmet û Parlementoya Kurdistanê yek ji biryarên sereke bû. Di wê demê da û heta niha digel girîngîdan bi zimanê Kurdî, girîngî bi zimanên Suryanî û Turkmenî tê dayîn, zarokên Xiristiyan û Turkmen li vê herêmê dest bi xwendina bi zimanên xwe kirin.
Azadiya ku li Herêma Kurdistanê bi dest ket bo sedema vejînê ji bo hemû netew, ol û pêkhateyên Kurdistanê. Vê jiyana hevbeş Kurdistan ji me ra xweş kir û ji bo cîhanê ciwan kir. Em ê dest ji xurtkirina jiyana hevbeş bernedin û wê hîn zêdetir pêş bixin.
Amadebûyên hêja...
Ev herêma me ku di dîroka kevnare da jê re Mezopotamya dihat gotin, navendeke mezin a pêşketina jiyan, mirovahî û şaristaniyê bû. Ew herêmek têkel û cihêreng a etnîkî bû. Mezopotamya bi rastî jî bexçeyekê rengîn yê neteweyan bû. Lê mixabin di encama êrîşên derve li herêmê qirkirineke mezin rû da. Lê, tevî vêna jî, li Kurdistanê pir neteweyî û pir olî her man û hilneweşiyan, ji ber ku netew û ol bûne mertal ji bo parastina hevdu.
Dîroka jiyana hevbeş li Kurdistanê kevn e û di gelek qonaxan da ji aliyê hin rêberên dîrokî ve, di gelek qonaxan da, hatiye nûkirin û bihêzkirin. Wek ku Serok Mesûd Barzanî nivîsî û kerem kirî, ev pêkve jiyane di destpêka sedsala borî da di navbera Seyda Abdulselam Barzanî, Mar Benjamin Shamoun û Andrianik Paşa de xurt kiriye.
Ew rêkeftin û têkoşîna hevpar a Seyda Abdulselam Barzanî û Mar Benjamin Şemûn bi kêfxweşî di şoreşên Barzan, şoreşên Îlon û Gulanê da derketiye holê û heta niha jî didome û bi piştevaniya Xwedê wê li Kurdistanê bihêztir bibe.
Birêzan.
Ew hevkarî û parastina hevdu di dema şerê mezhebî yê Iraqê piştî sala 2003an, piştî êrişên terorîstî yên Qaîde û piştî êrişên terorîstên DAIŞê careke din bi awayekî berfireh hate nûkirin. Herêma Kurdistanê bi serbilindî bûye penageheke aram ji bo parastina mesîhiyan û pêkhateyên Iraqê ku, wê demê û niha jî erkê me û şanaziya hemû xelkê Herêma Kurdistanê bûye.
Mixabin, piştî ku di navbera salên 2004-2008an da li bajarên başûr û navenda Iraqê piştî şerê mezhebî û êrîşên rêxistina terorê El Qaîdeyê, bi giştî 111 dêr hatin teqandin, an jî êrîş li ser hatin kirin. 1315 sivîlên Xiristiyan şehîd bûn, bi sedan Xirîstiyan hatin revandin, çend Metran û Şemaş jî hatin teror kirin. Gelek zarokên Xiristiyan li ser rêya dibistanê şehîd û birîndar bûn. Bi dehan milkên Xiristiyanan hatin desteserkirin.
Xweşbextane bi sedema parastina pêkvejiyan û aramiya Herêma Kurdistanê û hewlên saziyên Hikûmeta Herêma Kurdistanê, hîngê jî, ti dêr û mesîhiyek li Herêma Kurdistanê ziyan negihayê. Bi dehan Pêşmerge ji bo parastin û azadkirina gund û bajarokên Xiristiyanan ên Deşta Nînowa canê xwe feda kirin.
Ji ber êrîşên rêxistina terorîst a El-Qaîde bi deh hezaran mesîhî ji Herêma Kurdistanê koçber bûne. Di Hezîrana 2014an da, ji sedema êrîşa terorîstên DAIŞê bo ser parêzgeha Nînowa, di şev û rojekê da 150 hezar mesîhî reviyan Herêma Kurdistanê, heta niha jî %40 ji wan penaberan venegeriyane bo ser mal û milkê xwe li parêzgeha Nînowa û heta niha jî li Herêma Kurdistanê dijîn.
Bajarokê Ankawa niha yek ji mezintirîn bajarên Xirîstiyanan li Rojhilata Navîn e û 86 hezar Xiristiyan lê hene. Ankawa hertim ji aliyê Hikûmeta Herêma Kurdistanê û xelkê Herêma Kurdistanê ve bi rêz û hurmeteke taybet lê hatiye girtin.
Birêzan
Divê em spasiya Wezareta Ewqaf û Wezîrê Ewqaf û Karûbarên Olî yê Hikûmeta Herêma Kurdistanê bikin ku hertim mamosteyên olî bo bihêzkirina jiyana hevbeş teşwîq dikin. Herwiha spasiya Yekîtiya Zanayên Olî û mamostayên Îslamî yên Kurdistanê li Herêma Kurdistanê dikim ku rê li ber belavkirina gotarên dijî olî û têkdana pêkvejiyana olî li Kurdistanê girt.
Di heman demê da em spasiya Metran û rihsipiyên mesîhiyên Herêma Kurdistanê dikin ku rê nedan ti deng û kiryareke provokatîf û reftarek ku dilê misilmanan û olên din li Herêma Kurdistanê biêşîne û li dijî hemû axaftin û kiryarên bi wî awayî bûn li hemû cîhanê.
Birêzan
Pêşketin û serkeftin bi yek rengî dirust nabin. Pir rengî bûye sedema pêşketina cîhan û mirovahiyê. Şerên etnîkî, olî û mezhebî gelek welat wêran kirin û paşxistin. Lê ew netewên ku bi hevre jiyaneke etnîkî û olî ya aştiyane heye, welatên xwe û cîhan tijî pêşkeftin û şaristaniya teknolojîk kirine. Rêya geşepêdana welatan û bextewariya gelan bi zelalî eşkere ye ku, ew jî aştî û hevpejirandin û jiyana hevbeş e. Me rêya rast û rêya xwe ya ku bawerî bi jiyana hevbeş heye hilbijartiye.
Xwedeyê mezin dikaribû hemû mirovan bi yek netewe û yek zimanî biafiranda, lê piralîbûn kir mekanîzma pêşkeftina mirovahiyê ew jî bi handana mirovan ji bo naskirina hev, hevkarî û jiyana bi hev ra.
Niha ku em li heman cihî û li ser cadeyê, li hemberî vê dêra bedew, mizgefteke bedew dibînin, ez asoyeke zelal dibînim ji bo zêdetir bihêzkirina jiyana hevbeş li Kurdistanê. Hêvîdar im ku her kes, her dê û bav li malê, her mamosteyek li dibistanê, her kesayetên olî li îbadetxanê, her roj dersa bedew ya jiyana hevbeş bidin, ev daxwaza Xwedê ye û rêya pêşketina civakê ye. Divê em dev ji wê rêyê bernedin û wê pir xurttir bikin.
Careke din vekirina vê Katedralê û Komelgehê li we pîroz dikim, her bi aştî û bextewarî bijîn.
Gelek spas.
Di vê merasimê da ku, hejmareke wezîr, berpirsên Herêma Kurdistanê, dîplomatkar, mamosteyên oldarên Mesîhî û îslamî û peyrewên Dêra Rojhilat a Aşûrî amade bûn, Serok Nêçîrvan Barzanî peyvek pêşkêş kir û eva li jêr jî naveroka wê peyvê ye:
Birêz qedasetê Patriyark Mar Awayê Sêyem
Patriyarkê Dêra Rojhilatê Aşûriyan li Iraq û cîhanê
Kesayetî û mamostayên ayînî yên birêz
Êvar baş.
Ez bi xêrhatina we dikim ji bo vekirina Komelgeh û Katedral ya nû Patriyerkê Dêra Rojhilatî ya Aşûriyan li Hewlêrê. Ez gelek kêfxweş im ku bi we ra beşdarî vê merasîmê bûm. Ez vekirina vê Komelgehê li hemû peyrewên Dêra Aşûrî ya Rojhilat li Herêma Kurdistan, Iraq û cîhanê û hemû mesîhiyan bi giştî pîroz dikim.
Bi vê minasebetê em bi rêz û hurmet xwedê jêrazî qedasetê Patriyarkê nemir Mar Dankha IV, Serokê berê yê Dêra Aşûrî ya Rojhilatî bi bîr tînîn ku, biryar da bû kursiyê Dêrê ji Amerîkayê bo Hewlêrê veguhêze. Lê mixabin, mirinê nehêla hêviya wî bi cîh bibe û berî biryara xwe bi cîh bike koça dawî kir. Em hêvî dikin ku vekirina vê katedralê ruhê wî şad bike.
Ew biryar biryarek pir wêrekane bû. Ew piştgiriyek mezin bû li Kurdistanê û bawerî ji bo mesîhiyan çêkir ku li vir li welatê xwe bimînin û baweriyê bi wî bînin û koçber nebin. Her ji ber vê yekê, di sala 2014ê da, dema ku DAIŞê beşek ji Kurdistan û Iraqê bi giştî û beşek ji Sûriyê dagîr kir, hejmareke mezin ji mesîhiyan û xelkên din reviyan Herêma Kurdistanê.
Ji ber vê yekê jî, îro xelkê Hewlêr û Kurdistanê digel qedasetê Patriyark Mar Away III gelek kêfxweş in bi vekirina katedral û vê Komelgeha Olî li Herêma Kurdistanê.
Ez piştrastim ku ev Komelgeha bedew dê bibe navendek din ji bo bihêzkirina bawerî û hesta bi hevre jiyanê li Herêma Kurdistan û Iraqê, dê bibe handanek din ji bo mayîn û bi cîh nehiştina welat. Kurdistan bi pir netewe, pir ol û pir pêkhateyên xwe xweşe. Xiristiyan beşeke girîng a xweşiya jiyana hevbeş a Kurdistanê ne.
Li Kurdistanê bi hevre jiyana aştiyane bûye çandeke xurt ku ti rejîm û hêzekê, bi hemû planên xwe ve, nekariye wê hilweşîne. Jiyana bi hev ra prensîbeke kûr a baweriya hemû Kurdistaniyan e, vêca çi netewe û çi ol be bila bibe. Ev bi hevre jiyana me li Kurdistanê ewqas kûr û xurt e ku ji bo me hemûyan bûye hêzeke mezin û rêz û hurmeta cîhanê bi dest xistiye.
Li Kurdistanê, tê bîra me hemûyan, dema Serokê Amerîkayê Barack Obama di peyva xwe ya dîrokê da, di şeva 7ê Tebaxa 2014an da biryara rûburûbûna DAÎSê da û got: “Hewlêr ji bo me xeta sor e”. Yek ji wan sedeman ku wî behsa pêwîstiya parastina Hewlêr û Herêma Kurdistanê kir, ew bû got: “Li wê Herêmê pêkve jiyaneke gelek serkeftî û bihêz hatiye avakirin.”
Cihê şanaziyê ye bo me hemûyan ku piştî Serhildana Kurdistanê ya sala 1991ê ku, Parlementoya Kurdistanê hate damezrandin, pêwîstiya hebûna nûnerên Mesîhî û Turkmenan di nav hikûmet û Parlementoya Kurdistanê yek ji biryarên sereke bû. Di wê demê da û heta niha digel girîngîdan bi zimanê Kurdî, girîngî bi zimanên Suryanî û Turkmenî tê dayîn, zarokên Xiristiyan û Turkmen li vê herêmê dest bi xwendina bi zimanên xwe kirin.
Azadiya ku li Herêma Kurdistanê bi dest ket bo sedema vejînê ji bo hemû netew, ol û pêkhateyên Kurdistanê. Vê jiyana hevbeş Kurdistan ji me ra xweş kir û ji bo cîhanê ciwan kir. Em ê dest ji xurtkirina jiyana hevbeş bernedin û wê hîn zêdetir pêş bixin.
Amadebûyên hêja...
Ev herêma me ku di dîroka kevnare da jê re Mezopotamya dihat gotin, navendeke mezin a pêşketina jiyan, mirovahî û şaristaniyê bû. Ew herêmek têkel û cihêreng a etnîkî bû. Mezopotamya bi rastî jî bexçeyekê rengîn yê neteweyan bû. Lê mixabin di encama êrîşên derve li herêmê qirkirineke mezin rû da. Lê, tevî vêna jî, li Kurdistanê pir neteweyî û pir olî her man û hilneweşiyan, ji ber ku netew û ol bûne mertal ji bo parastina hevdu.
Dîroka jiyana hevbeş li Kurdistanê kevn e û di gelek qonaxan da ji aliyê hin rêberên dîrokî ve, di gelek qonaxan da, hatiye nûkirin û bihêzkirin. Wek ku Serok Mesûd Barzanî nivîsî û kerem kirî, ev pêkve jiyane di destpêka sedsala borî da di navbera Seyda Abdulselam Barzanî, Mar Benjamin Shamoun û Andrianik Paşa de xurt kiriye.
Ew rêkeftin û têkoşîna hevpar a Seyda Abdulselam Barzanî û Mar Benjamin Şemûn bi kêfxweşî di şoreşên Barzan, şoreşên Îlon û Gulanê da derketiye holê û heta niha jî didome û bi piştevaniya Xwedê wê li Kurdistanê bihêztir bibe.
Birêzan.
Ew hevkarî û parastina hevdu di dema şerê mezhebî yê Iraqê piştî sala 2003an, piştî êrişên terorîstî yên Qaîde û piştî êrişên terorîstên DAIŞê careke din bi awayekî berfireh hate nûkirin. Herêma Kurdistanê bi serbilindî bûye penageheke aram ji bo parastina mesîhiyan û pêkhateyên Iraqê ku, wê demê û niha jî erkê me û şanaziya hemû xelkê Herêma Kurdistanê bûye.
Mixabin, piştî ku di navbera salên 2004-2008an da li bajarên başûr û navenda Iraqê piştî şerê mezhebî û êrîşên rêxistina terorê El Qaîdeyê, bi giştî 111 dêr hatin teqandin, an jî êrîş li ser hatin kirin. 1315 sivîlên Xiristiyan şehîd bûn, bi sedan Xirîstiyan hatin revandin, çend Metran û Şemaş jî hatin teror kirin. Gelek zarokên Xiristiyan li ser rêya dibistanê şehîd û birîndar bûn. Bi dehan milkên Xiristiyanan hatin desteserkirin.
Xweşbextane bi sedema parastina pêkvejiyan û aramiya Herêma Kurdistanê û hewlên saziyên Hikûmeta Herêma Kurdistanê, hîngê jî, ti dêr û mesîhiyek li Herêma Kurdistanê ziyan negihayê. Bi dehan Pêşmerge ji bo parastin û azadkirina gund û bajarokên Xiristiyanan ên Deşta Nînowa canê xwe feda kirin.
Ji ber êrîşên rêxistina terorîst a El-Qaîde bi deh hezaran mesîhî ji Herêma Kurdistanê koçber bûne. Di Hezîrana 2014an da, ji sedema êrîşa terorîstên DAIŞê bo ser parêzgeha Nînowa, di şev û rojekê da 150 hezar mesîhî reviyan Herêma Kurdistanê, heta niha jî %40 ji wan penaberan venegeriyane bo ser mal û milkê xwe li parêzgeha Nînowa û heta niha jî li Herêma Kurdistanê dijîn.
Bajarokê Ankawa niha yek ji mezintirîn bajarên Xirîstiyanan li Rojhilata Navîn e û 86 hezar Xiristiyan lê hene. Ankawa hertim ji aliyê Hikûmeta Herêma Kurdistanê û xelkê Herêma Kurdistanê ve bi rêz û hurmeteke taybet lê hatiye girtin.
Birêzan
Divê em spasiya Wezareta Ewqaf û Wezîrê Ewqaf û Karûbarên Olî yê Hikûmeta Herêma Kurdistanê bikin ku hertim mamosteyên olî bo bihêzkirina jiyana hevbeş teşwîq dikin. Herwiha spasiya Yekîtiya Zanayên Olî û mamostayên Îslamî yên Kurdistanê li Herêma Kurdistanê dikim ku rê li ber belavkirina gotarên dijî olî û têkdana pêkvejiyana olî li Kurdistanê girt.
Di heman demê da em spasiya Metran û rihsipiyên mesîhiyên Herêma Kurdistanê dikin ku rê nedan ti deng û kiryareke provokatîf û reftarek ku dilê misilmanan û olên din li Herêma Kurdistanê biêşîne û li dijî hemû axaftin û kiryarên bi wî awayî bûn li hemû cîhanê.
Birêzan
Pêşketin û serkeftin bi yek rengî dirust nabin. Pir rengî bûye sedema pêşketina cîhan û mirovahiyê. Şerên etnîkî, olî û mezhebî gelek welat wêran kirin û paşxistin. Lê ew netewên ku bi hevre jiyaneke etnîkî û olî ya aştiyane heye, welatên xwe û cîhan tijî pêşkeftin û şaristaniya teknolojîk kirine. Rêya geşepêdana welatan û bextewariya gelan bi zelalî eşkere ye ku, ew jî aştî û hevpejirandin û jiyana hevbeş e. Me rêya rast û rêya xwe ya ku bawerî bi jiyana hevbeş heye hilbijartiye.
Xwedeyê mezin dikaribû hemû mirovan bi yek netewe û yek zimanî biafiranda, lê piralîbûn kir mekanîzma pêşkeftina mirovahiyê ew jî bi handana mirovan ji bo naskirina hev, hevkarî û jiyana bi hev ra.
Niha ku em li heman cihî û li ser cadeyê, li hemberî vê dêra bedew, mizgefteke bedew dibînin, ez asoyeke zelal dibînim ji bo zêdetir bihêzkirina jiyana hevbeş li Kurdistanê. Hêvîdar im ku her kes, her dê û bav li malê, her mamosteyek li dibistanê, her kesayetên olî li îbadetxanê, her roj dersa bedew ya jiyana hevbeş bidin, ev daxwaza Xwedê ye û rêya pêşketina civakê ye. Divê em dev ji wê rêyê bernedin û wê pir xurttir bikin.
Careke din vekirina vê Katedralê û Komelgehê li we pîroz dikim, her bi aştî û bextewarî bijîn.
Gelek spas.
