پەرلەمانی کوردستان
2024-04-06T22:32:40.000000Z
Piştî hevdîtin û civîna îro şemiyê 06.04.2024ê li Bexdayê, birêz Nêçîrvan Barzanî Serokê Herêma Kurdistanê di daxuyaniyeke hevbeş ya rojnamevaniyê da digel birêz Mihemed Şiya Sudanî Serokwezîrê Iraqa Federal behsa naveroka civîn û gotûbêjên xwe kirin.
Di destpêkê de birêz Sudanî got:
Bi navê Xwedayê mezin û dilovan.
Îro em şanaz bûn bi serdana birayê xwe birêz Nêçîrvan Barzanî Serokê Herêma Kurdistanê û birêzan Wezîr û Berpirsê Nivîsîngeha Serokayetiya Herêma Kurdistanê.
Bê guman ev serdan girîng e. Ev jî beşeke ji peywendiya berdewam di navbera Hikûmeta Federal û Serokayetiya Herêma Kurdistanê da. Birayê hêja, Serokê Herêma Kurdistanê ji bo gelek pirsên girêdayî karûbarên welatiyan, her ji pirsa jiyarê û xizmetguzariyan bigre heta digehe pirsgirêkên biçûk û hêsan yên teknîkî û îdarî di navbera Herêma Kurdistanê û sazî û wezaretên Dewleta Federal da rû didin, hertim amadeye.
Me, di gotûbêjan da, tekezî li ser bingeh û prensîbên girîng û bingehîn kir ku, beşekin ji wê rêkeftina siyasî ya ku hikûmet li ser hatiye avakirin. Ew prensîbên ku tekeziyê li ser pabendbûna bi destûrê, prensîba şirîkatî û hevsengiyê û çareserkirina hemû pirsgirêkên hêlawêstî di çarçoveya destûrê da dikin.
Yek ji mijarên herî girîng ku, ji bo kurên gelê me li Herêma Kurdistanê girîng e, mijara dayîna mûçeyên karmendên sivîl û emnî, malbatên şehîdan û çavdêriya civakî bû.
Li gor biryara vê dawiyê ya Dadgeha Federalî, Wezareta Darayî ya Federalî bi Wezareta Darayî ya Herêma Kurdistanê di nav peywendiyan daye ji bo temamkirina gavên destpêkê yên pêvajoya (Cêgîkirin- Tewtîn) ku pêwîstî bi demê heye, heta Dadgeha Federalî jî tekezî li ser girîngiya vekirina war û zemînesaziyê ji bo timamkirina gavên prosesa (Tewtîn) kiriye. Li ser vê bingehê, di bin ronahiya lîsteyên fermî yên karmendan û hemû wezaret û ew kategoriyên navên wan hatine ku ji aliyê her du Dîwanên Çavdêriya Darayî ya Herêma Kurdistanê û Federalî ve hatine kontrolkirin, me dest bi dayîna mûçeyan kir. Paşî lîste ji Wezareta Darayî ra hatin şandin da ku dest bi dayîna mûçeyan bike, Ev yek jî hat kirin û hemû mûçeyên meha sibat û adarê hate dayîn.
Bê guman em tekeziyê li ser berdewamiya proseya xerckirina mûçeyan dikin, bi awayekî ku, nakokî digel biryara Dadgeha Federalî nebe û bibe alîkar bo dabînkirina mûçeyê ku çavkaniya debara welatiyane.
Bê guman berpirsiyariya me weke Hikûmeta Federal ew e ku bi cidî li ser jiyana karmend û hemwelatiyan, çi li Herêmê û çi li parêzgehên din bin, ev yek jî bi hevkarî û nermbûna pêwîst di navbera Hikûmeta Herêma Kurdistanê û Hikûmeta Federal da pêk tê. Her wiha dosyeyên din jî hatin gotûbêjkirin, bi taybetî ewên ku, peywendî bi destpêkirina prosesa hinartina petrolê û ew guhertinên ku pêwîste di yasaya bûdceyê û girêbestan da bêne kirin û digel pêdaçûna piralî û giştgîr ku yasaya sê salan ya bûdceyê pesend kirine.
Li ser berdewamkirina vê lihevtêgihîştin û hevkariyê di atmosfereke berpirsiyarî û ciddî da hemû mijar hatin gotûbêjkirin. Herwesa gotûbêj digel hêz û aliyên siyasî hebû, û herwesa, civîneke Hevpeymaniya Rêveberiya Dewletê jî bi mêvandariya Serokê Herêma Kurdistanê heye.
Ev hemû çalakî û civîn ber bi tekezîkirin li ser lihevtêgihiştin û karê bi hev ra bi awayekî ku, xizmeta zarokên gelê me, li hemû derên welat bike, dimeşin.
Paşê birêz Serok Nêçîrvan Barzanî got:
Ez gelek spasiya cenabê Serokwezîr dikim ji bo pêşwaziya germ ku îro li me kir. Ez spasiya Serokwezîr dikim ji bo wan hemû hewlên ji bona çareserkirina ew pirsgirêkên di navbera Herêma Kurdistanê û Bexdayê da hene û herwiha hemû ew pirsgirêkên bi awayekî giştî li Iraqê hene.
Em dibînin ku, ji dema ku birêz Sûdanî bûye Serokwezîr, heta niha di hemû waran da hewleke ciddî daye ku xizmeta hemû Iraqê bike, çi li Herêma Kurdistanê û çi li deverên din yên Iraqê be. Em kêfxweş in bi vê serdana îro bo Bexdayê ku tê da me piştevaniya xwe ji bo birêz Serokwezîr ji bo serxistina karnameya hikûmetê dupat kir û di civîna xwe ya îro da digel cenabê wî, me tekezî li ser cîbicîkirina wan rêkeftinan yên hikûmet li ser hatiye avakirin, kir. Helbet em dilxweş in ku di encama wê rêkeftinê da mûçeyên karmendên hikûmeta Herêma Kurdistanê bêne dayîn, wek ku birêz serokwezîr amaje bi wê yekê jî kir, di çarçoveya rêkeftina di navbera Serokwezîr birêz Mesrûr û birêz Serokwezîr Sûdanî da û em hêvî dikin ku ev yek berdewam bike.
Di wê civînê da behsa çawaniya peywendiyên di navbera Herêma Kurdistanê û Bexdayê di paşerojê da hate kirin û em di wê baweriyê da ne ku di bin çavdêrî û serokatiya cenabê wî da emê bigihin têgihîştina hevbeş di pêwendiyên di navbera Herêma Kurdistanê û Bexdayê da ku ji bo hemû Iraq û Herêma Kurdistanê jî xêr hebe.
Di vê civînê da, wek cenabê wî got, me behsa pirsa petrolê jî kir û di vî warî de çend pirsgirêk hene, lê di prensîbê da çend rêkeftinên baş hatine kirin û em hêvîdar in di zûtirîn dem da pirsa petrolê jî were çareserkirin. Em hêvîdarin serdana cenabê Serokwezîr ya bo Amerîka serkeftî be û bi destkeftiyên baş vegere ku xêra hemû Iraqiyan tê da be.
Di destpêkê de birêz Sudanî got:
Bi navê Xwedayê mezin û dilovan.
Îro em şanaz bûn bi serdana birayê xwe birêz Nêçîrvan Barzanî Serokê Herêma Kurdistanê û birêzan Wezîr û Berpirsê Nivîsîngeha Serokayetiya Herêma Kurdistanê.
Bê guman ev serdan girîng e. Ev jî beşeke ji peywendiya berdewam di navbera Hikûmeta Federal û Serokayetiya Herêma Kurdistanê da. Birayê hêja, Serokê Herêma Kurdistanê ji bo gelek pirsên girêdayî karûbarên welatiyan, her ji pirsa jiyarê û xizmetguzariyan bigre heta digehe pirsgirêkên biçûk û hêsan yên teknîkî û îdarî di navbera Herêma Kurdistanê û sazî û wezaretên Dewleta Federal da rû didin, hertim amadeye.
Me, di gotûbêjan da, tekezî li ser bingeh û prensîbên girîng û bingehîn kir ku, beşekin ji wê rêkeftina siyasî ya ku hikûmet li ser hatiye avakirin. Ew prensîbên ku tekeziyê li ser pabendbûna bi destûrê, prensîba şirîkatî û hevsengiyê û çareserkirina hemû pirsgirêkên hêlawêstî di çarçoveya destûrê da dikin.
Yek ji mijarên herî girîng ku, ji bo kurên gelê me li Herêma Kurdistanê girîng e, mijara dayîna mûçeyên karmendên sivîl û emnî, malbatên şehîdan û çavdêriya civakî bû.
Li gor biryara vê dawiyê ya Dadgeha Federalî, Wezareta Darayî ya Federalî bi Wezareta Darayî ya Herêma Kurdistanê di nav peywendiyan daye ji bo temamkirina gavên destpêkê yên pêvajoya (Cêgîkirin- Tewtîn) ku pêwîstî bi demê heye, heta Dadgeha Federalî jî tekezî li ser girîngiya vekirina war û zemînesaziyê ji bo timamkirina gavên prosesa (Tewtîn) kiriye. Li ser vê bingehê, di bin ronahiya lîsteyên fermî yên karmendan û hemû wezaret û ew kategoriyên navên wan hatine ku ji aliyê her du Dîwanên Çavdêriya Darayî ya Herêma Kurdistanê û Federalî ve hatine kontrolkirin, me dest bi dayîna mûçeyan kir. Paşî lîste ji Wezareta Darayî ra hatin şandin da ku dest bi dayîna mûçeyan bike, Ev yek jî hat kirin û hemû mûçeyên meha sibat û adarê hate dayîn.
Bê guman em tekeziyê li ser berdewamiya proseya xerckirina mûçeyan dikin, bi awayekî ku, nakokî digel biryara Dadgeha Federalî nebe û bibe alîkar bo dabînkirina mûçeyê ku çavkaniya debara welatiyane.
Bê guman berpirsiyariya me weke Hikûmeta Federal ew e ku bi cidî li ser jiyana karmend û hemwelatiyan, çi li Herêmê û çi li parêzgehên din bin, ev yek jî bi hevkarî û nermbûna pêwîst di navbera Hikûmeta Herêma Kurdistanê û Hikûmeta Federal da pêk tê. Her wiha dosyeyên din jî hatin gotûbêjkirin, bi taybetî ewên ku, peywendî bi destpêkirina prosesa hinartina petrolê û ew guhertinên ku pêwîste di yasaya bûdceyê û girêbestan da bêne kirin û digel pêdaçûna piralî û giştgîr ku yasaya sê salan ya bûdceyê pesend kirine.
Li ser berdewamkirina vê lihevtêgihîştin û hevkariyê di atmosfereke berpirsiyarî û ciddî da hemû mijar hatin gotûbêjkirin. Herwesa gotûbêj digel hêz û aliyên siyasî hebû, û herwesa, civîneke Hevpeymaniya Rêveberiya Dewletê jî bi mêvandariya Serokê Herêma Kurdistanê heye.
Ev hemû çalakî û civîn ber bi tekezîkirin li ser lihevtêgihiştin û karê bi hev ra bi awayekî ku, xizmeta zarokên gelê me, li hemû derên welat bike, dimeşin.
Paşê birêz Serok Nêçîrvan Barzanî got:
Ez gelek spasiya cenabê Serokwezîr dikim ji bo pêşwaziya germ ku îro li me kir. Ez spasiya Serokwezîr dikim ji bo wan hemû hewlên ji bona çareserkirina ew pirsgirêkên di navbera Herêma Kurdistanê û Bexdayê da hene û herwiha hemû ew pirsgirêkên bi awayekî giştî li Iraqê hene.
Em dibînin ku, ji dema ku birêz Sûdanî bûye Serokwezîr, heta niha di hemû waran da hewleke ciddî daye ku xizmeta hemû Iraqê bike, çi li Herêma Kurdistanê û çi li deverên din yên Iraqê be. Em kêfxweş in bi vê serdana îro bo Bexdayê ku tê da me piştevaniya xwe ji bo birêz Serokwezîr ji bo serxistina karnameya hikûmetê dupat kir û di civîna xwe ya îro da digel cenabê wî, me tekezî li ser cîbicîkirina wan rêkeftinan yên hikûmet li ser hatiye avakirin, kir. Helbet em dilxweş in ku di encama wê rêkeftinê da mûçeyên karmendên hikûmeta Herêma Kurdistanê bêne dayîn, wek ku birêz serokwezîr amaje bi wê yekê jî kir, di çarçoveya rêkeftina di navbera Serokwezîr birêz Mesrûr û birêz Serokwezîr Sûdanî da û em hêvî dikin ku ev yek berdewam bike.
Di wê civînê da behsa çawaniya peywendiyên di navbera Herêma Kurdistanê û Bexdayê di paşerojê da hate kirin û em di wê baweriyê da ne ku di bin çavdêrî û serokatiya cenabê wî da emê bigihin têgihîştina hevbeş di pêwendiyên di navbera Herêma Kurdistanê û Bexdayê da ku ji bo hemû Iraq û Herêma Kurdistanê jî xêr hebe.
Di vê civînê da, wek cenabê wî got, me behsa pirsa petrolê jî kir û di vî warî de çend pirsgirêk hene, lê di prensîbê da çend rêkeftinên baş hatine kirin û em hêvîdar in di zûtirîn dem da pirsa petrolê jî were çareserkirin. Em hêvîdarin serdana cenabê Serokwezîr ya bo Amerîka serkeftî be û bi destkeftiyên baş vegere ku xêra hemû Iraqiyan tê da be.
