پەرلەمانی کوردستان
2019-11-27T01:25:55.000000Z
Piştî civîna îro sêşem 26/11/2019, birêz Nêçîrvan Barzanî Serokê Herêma Kurdistanê li Silêmanî li gel Tevgera Goran û Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê, bersîva pirsiyarên rojnamevanan da armanca serdana xwe ya Silêmaniyê xisterû. Rêzdar ragihand “Li gel her dû Cîgirên Serokê Herêmê hatîn, ji bo dûbarekirina wê peyamê ku pêwîste em hemû aliyek pêkve kar bikîn, ji bo bi dest ve anîna mafên gelê Kurdistanê li Iraqê”.
Di derbarê encama civînên xwe de rêzdar got: “Civînên me piştî wê kombûnê bû ku me li Serokayetiya Herêmê kir, me biryara ewe da li gel her dû Cîgirên birêz serdana van partiyan bikîn. Îro me serdana Tevgera Goran kir, me serdana Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê kir, serdana aliyên din jî dikîn. Ewlewiyeta me ya yekem niha eweye komdengiyê li Bexda dirust bikîn û pêkve hevpeymaniyekî Kurdistanî dirust bikîn, ji ber ku eger her aliyek tenê ji bo xwe kar bike, PDK bi cûda, Goran, Yekîtî û aliyên din bi cûda, em hemû pêkve bibîn, dibînîn me hejmarekî baş li Parlemena Iraqê heye. Niha ewlewiyeta me eweye li Serokayetiya Herêmê bikarîn wê hevpeymaniyê li Bexda dirust bikîn”.
Serok Nêçîrvan Barzanî li ser asta peywendiyên di navbera Hewlêr û Bexdayê de eşkere kir: “Peywendiyên di navbera Herêm û Bexda peywendiyekî başe, hûn agahdarin şanda Herêma Kurdistanê dû car serdana Bexdayê kiriye û heftiya pêş de carekî din serdana Bexdayê dikîn. Mebest eweye bigihîn rêkeftinek li ser neft û meseleya budçeya Iraqê. Ji bo vê mebestê jî li heftiya pêş da dîsa şanda Herêmê diçê Bexdayê û heta niha civîn bi başî birêveçûn û hêviya ewe heye bikarîn encamek ji wan guftûgoyan bi dest ve bînîn ku niha li gel Bexdayê de me heye. Li aliyekî din ve jî, em berdewamîn li gel Bexda ji bo yarmetîdana wan bo ku ji vê qonaxa dijwar ya Iraqê bi awayeke giştî têketiye û bandorê li ser rewşa Herêma Kurdistanê û hemwelatiyên Herêma Kurdistanê jî heye, peyama me eweye ku yarmetîder bîn ji bo derçûna Iraqê ji wê rewşê”.
Di derbarê egera dawî hatina qeyranên li ser Herêma Kurdistanê, birêz Serokê Herêma Kurdistanê dûpat kir: “Xelkê Kurdistanê li van çar pênc salan da gelek berevaniyê kirine. Çend carek min gotiye û niha jî bi derfet dizanim dûbare bikim, eger têgihiştina hemwelatiyên Herêma Kurdistanê nebûya, rewşa Herêmê bi vî awayê ku niha heye birêve nediçû. Yekem tişt spasiya wan dikîn, hewla me hemû aliyek, Hikûmeta Herêma Kurdistanê, Serokê Hikûmetê, Cîgirê Serokê Hikûmetê, benda me hemûyan eweye bikarîn li vê rewşa heye derbiçîn, bi wê hêviya ku bikarîn paşarojeke geştir desteber bikîn ji bo xelk û hemwelatiyên Herêma Kurdistanê. Geşbînim bi wê yekê li encama berge girtina vî xelkî û têgihiştina wan, hêvîdarim ku asoyekî baş çaverêya Herêma Kurdistanê dike”.
Serok Nêçîrvan Barzanî helwêsta Herêma Kurdistanê li ser hemwarkirina destûra Iraqê xisterû û ragihand: “Helwesta Herêma Kurdistanê li ser hemwarkirina destûr eweye her hemwarkirinekî destûr ku bibê sedema baştirkirina rewşa hemwelatiyên Iraqê, bi awayeke giştî. Herêma Kurdistanê amadeye axaftinê li ser bike. Em amadene û dixwazîn, çi maddeyekî destûrî rêgirê wê yekê be ku xizmetguzariyê ji bo hemwelatiyên Iraqê dabîn bike? Bi awayeke giştî, em amadene her maddeyekî destûrî ku bibê sedema wê yekê ku rewşa hemwelatiyên Iraqê berev baştir bibe, bêguman Herêma Kurdistanê beşdarî dike û ji bo hemwarkirinê hevkar jî dibê”.
Di derbarê hebûna projeyeke ji bo baştirbûna rewşa hemwelatiyên Herêma Kurdistanê, rêzdar got: “Ew tiştên niha Hikûmeta Herêmê dike û bi wê hatin û çûnên niha ya Bexdayê dikîn, hemû bi navê eweye rewşa hemwelatiyên Herêma Kurdistanê berev baştir bibîn. Ewê Iraq cûdaye li gel Herêma Kurdistanê, gelê Iraqê hêjayî jiyanekî baştire, hêjayî xizmetguzariyekî baştire, ev xwepêşandanên ku niha li Iraqê tê kirin, nikarîn beramberiyê li gel Herêma Kurdistanê bikîn. Em minetê nakîn, hemwelatiyên Herêma Kurdistanê hêjayî ewene ku rewşa wan ya ku niha heye baştir bê kirin. Ez bi piştrastiyê ve dibêjim Hikûmeta Herêma Kurdistanê bi hemû şiyanekî xwe ve hewl dide ewê ji destê wî bê ji bo baştirkirina rewşa hemwelatiyên Herêma Kurdistanê dê bike. Ewê Hikûmeta Herêma Kurdistanê jî destpêkiriye ya şandina şandên Bexdayê, hemû li vê çarçêweyê daye”.
Li bersîva pirsiyarekî din ya li ser çawayiya bi cîhkirina rêkeftinnameya di navbera Herêm û Bexda li ser budçeya Herêma Kurdistanê, Serok Nêçîrvan Barzanî dûpat kir: “Niha şanda Herêma Kurdistanê li Bexdaye û çûna wan ya Bexda ji bo eweye bigihin encamek ji wan guftûgoyan. Li ser neft guftûgo hatiye kirin, heftiya bê li ser meseleya budçe jî axaftin li ser tê kirin û em geşbînîn bi wê yekê ku bigihîn encamê”.
Di derbarê egera ladana birêz Adil Abdulmehdî Serok Wezîrê Iraqê ji posta wî, birêz Serokê Herêma Kurdistanê got: “Mesele guhertin nîne, her hengavek li berjewendiya Iraqê da bê, em li gel dayîn, lê belê em bawer nakîn bi gûherîna kesek rewş bê çareser kirin. Eger lêk bidîn birêz Adil Abdulmehdî yek sale bûye Serok Wezîr, ev kêşeyên niha li Iraqê heye, kêşeyên pêştirin û yê yek salê nîne, eve bi yek kesek jî nayê çareser kirin. Divê me komdengiyekî tevahî ya li hemû aliyên siyasiyên Iraqê da hebê, em jî wekî beşek ji wê ku li stûyê Herêmê de ye bi serdana çend carek ya Bexda û hevdîtinên minên li gel hemû aliyên siyasiyên li Iraqê, min dûpata ewe kir ku Herêma Kurdistanê amadeye hevkariyê bike bo ku hewl bide Iraq ji vê kêşeya niha ku têketiye derbiçê”.
Di derbarê rêkxistina Pêşmerge de, Serok Nêçîrvan Barzanî ragihand: “Yek ji wan karên ku niha me destpêkiriye meseleya rêkxistina Pêşmergeye. Her dû Cîgirên Serokê Herêmê birêzan Mistefayê Seyid Qadir û Şêx Ce'fer Mistefa gelek bi ciddî mijulin kar li ser vê babetê dikin. Heta niha komek kombûnên baş me kirine û civîn berdewame, li gel hevpeymanan jî kombûn heye ku niha yarmetiya me didin bo ku reform û çaksazî li Wezareta Pêşmerge de tê kirin. Em bi ciddî mijulîn vê dosyeyêne û hêvîdarîn bigihe encamekî baş”.
Di derbarê beşa Herêma Kurdistanê li budçeya giştî ya Iraqê da, rêzdar ronahî kir: “Iraq tu demekî ji sedî hevdehê budceya Herêma Kurdistanê nedaye, li baştirîn rewşê da kariye ji sedî yazdehê şandiye û kemtir jî, ji ber ku ewê niha behsa wê dikîn, sîstema federaliya hemû cîhanê bi awayeke ji navendê ve perê didin herêman ku (mînhe)ye. Eger em bikarîn li gel Bexda rêkbikevîn li ser hejmarek, wekî ku ewê niha em li Herêma Kurdistanê hewla wê didîn, baştirîn çareseriye”.
Pirsa nivîsîna destûra Herêma Kurdistanê beşa dawî ya civîna rojnamevaniya Serokê Herêma Kurdistanê bû û rêzdar li vî derbarî de ragihand: “Li gel Serokê Parlemen me axaftiye û di demeke nêzîk da li gel Serokê Parlemen û Serok Wezîr civîneke hevbeş dikîn û behsa çawayiya destûra Herêma Kurdistanê dikîn”.
Di derbarê encama civînên xwe de rêzdar got: “Civînên me piştî wê kombûnê bû ku me li Serokayetiya Herêmê kir, me biryara ewe da li gel her dû Cîgirên birêz serdana van partiyan bikîn. Îro me serdana Tevgera Goran kir, me serdana Yekîtiya Niştimaniya Kurdistanê kir, serdana aliyên din jî dikîn. Ewlewiyeta me ya yekem niha eweye komdengiyê li Bexda dirust bikîn û pêkve hevpeymaniyekî Kurdistanî dirust bikîn, ji ber ku eger her aliyek tenê ji bo xwe kar bike, PDK bi cûda, Goran, Yekîtî û aliyên din bi cûda, em hemû pêkve bibîn, dibînîn me hejmarekî baş li Parlemena Iraqê heye. Niha ewlewiyeta me eweye li Serokayetiya Herêmê bikarîn wê hevpeymaniyê li Bexda dirust bikîn”.
Serok Nêçîrvan Barzanî li ser asta peywendiyên di navbera Hewlêr û Bexdayê de eşkere kir: “Peywendiyên di navbera Herêm û Bexda peywendiyekî başe, hûn agahdarin şanda Herêma Kurdistanê dû car serdana Bexdayê kiriye û heftiya pêş de carekî din serdana Bexdayê dikîn. Mebest eweye bigihîn rêkeftinek li ser neft û meseleya budçeya Iraqê. Ji bo vê mebestê jî li heftiya pêş da dîsa şanda Herêmê diçê Bexdayê û heta niha civîn bi başî birêveçûn û hêviya ewe heye bikarîn encamek ji wan guftûgoyan bi dest ve bînîn ku niha li gel Bexdayê de me heye. Li aliyekî din ve jî, em berdewamîn li gel Bexda ji bo yarmetîdana wan bo ku ji vê qonaxa dijwar ya Iraqê bi awayeke giştî têketiye û bandorê li ser rewşa Herêma Kurdistanê û hemwelatiyên Herêma Kurdistanê jî heye, peyama me eweye ku yarmetîder bîn ji bo derçûna Iraqê ji wê rewşê”.
Di derbarê egera dawî hatina qeyranên li ser Herêma Kurdistanê, birêz Serokê Herêma Kurdistanê dûpat kir: “Xelkê Kurdistanê li van çar pênc salan da gelek berevaniyê kirine. Çend carek min gotiye û niha jî bi derfet dizanim dûbare bikim, eger têgihiştina hemwelatiyên Herêma Kurdistanê nebûya, rewşa Herêmê bi vî awayê ku niha heye birêve nediçû. Yekem tişt spasiya wan dikîn, hewla me hemû aliyek, Hikûmeta Herêma Kurdistanê, Serokê Hikûmetê, Cîgirê Serokê Hikûmetê, benda me hemûyan eweye bikarîn li vê rewşa heye derbiçîn, bi wê hêviya ku bikarîn paşarojeke geştir desteber bikîn ji bo xelk û hemwelatiyên Herêma Kurdistanê. Geşbînim bi wê yekê li encama berge girtina vî xelkî û têgihiştina wan, hêvîdarim ku asoyekî baş çaverêya Herêma Kurdistanê dike”.
Serok Nêçîrvan Barzanî helwêsta Herêma Kurdistanê li ser hemwarkirina destûra Iraqê xisterû û ragihand: “Helwesta Herêma Kurdistanê li ser hemwarkirina destûr eweye her hemwarkirinekî destûr ku bibê sedema baştirkirina rewşa hemwelatiyên Iraqê, bi awayeke giştî. Herêma Kurdistanê amadeye axaftinê li ser bike. Em amadene û dixwazîn, çi maddeyekî destûrî rêgirê wê yekê be ku xizmetguzariyê ji bo hemwelatiyên Iraqê dabîn bike? Bi awayeke giştî, em amadene her maddeyekî destûrî ku bibê sedema wê yekê ku rewşa hemwelatiyên Iraqê berev baştir bibe, bêguman Herêma Kurdistanê beşdarî dike û ji bo hemwarkirinê hevkar jî dibê”.
Di derbarê hebûna projeyeke ji bo baştirbûna rewşa hemwelatiyên Herêma Kurdistanê, rêzdar got: “Ew tiştên niha Hikûmeta Herêmê dike û bi wê hatin û çûnên niha ya Bexdayê dikîn, hemû bi navê eweye rewşa hemwelatiyên Herêma Kurdistanê berev baştir bibîn. Ewê Iraq cûdaye li gel Herêma Kurdistanê, gelê Iraqê hêjayî jiyanekî baştire, hêjayî xizmetguzariyekî baştire, ev xwepêşandanên ku niha li Iraqê tê kirin, nikarîn beramberiyê li gel Herêma Kurdistanê bikîn. Em minetê nakîn, hemwelatiyên Herêma Kurdistanê hêjayî ewene ku rewşa wan ya ku niha heye baştir bê kirin. Ez bi piştrastiyê ve dibêjim Hikûmeta Herêma Kurdistanê bi hemû şiyanekî xwe ve hewl dide ewê ji destê wî bê ji bo baştirkirina rewşa hemwelatiyên Herêma Kurdistanê dê bike. Ewê Hikûmeta Herêma Kurdistanê jî destpêkiriye ya şandina şandên Bexdayê, hemû li vê çarçêweyê daye”.
Li bersîva pirsiyarekî din ya li ser çawayiya bi cîhkirina rêkeftinnameya di navbera Herêm û Bexda li ser budçeya Herêma Kurdistanê, Serok Nêçîrvan Barzanî dûpat kir: “Niha şanda Herêma Kurdistanê li Bexdaye û çûna wan ya Bexda ji bo eweye bigihin encamek ji wan guftûgoyan. Li ser neft guftûgo hatiye kirin, heftiya bê li ser meseleya budçe jî axaftin li ser tê kirin û em geşbînîn bi wê yekê ku bigihîn encamê”.
Di derbarê egera ladana birêz Adil Abdulmehdî Serok Wezîrê Iraqê ji posta wî, birêz Serokê Herêma Kurdistanê got: “Mesele guhertin nîne, her hengavek li berjewendiya Iraqê da bê, em li gel dayîn, lê belê em bawer nakîn bi gûherîna kesek rewş bê çareser kirin. Eger lêk bidîn birêz Adil Abdulmehdî yek sale bûye Serok Wezîr, ev kêşeyên niha li Iraqê heye, kêşeyên pêştirin û yê yek salê nîne, eve bi yek kesek jî nayê çareser kirin. Divê me komdengiyekî tevahî ya li hemû aliyên siyasiyên Iraqê da hebê, em jî wekî beşek ji wê ku li stûyê Herêmê de ye bi serdana çend carek ya Bexda û hevdîtinên minên li gel hemû aliyên siyasiyên li Iraqê, min dûpata ewe kir ku Herêma Kurdistanê amadeye hevkariyê bike bo ku hewl bide Iraq ji vê kêşeya niha ku têketiye derbiçê”.
Di derbarê rêkxistina Pêşmerge de, Serok Nêçîrvan Barzanî ragihand: “Yek ji wan karên ku niha me destpêkiriye meseleya rêkxistina Pêşmergeye. Her dû Cîgirên Serokê Herêmê birêzan Mistefayê Seyid Qadir û Şêx Ce'fer Mistefa gelek bi ciddî mijulin kar li ser vê babetê dikin. Heta niha komek kombûnên baş me kirine û civîn berdewame, li gel hevpeymanan jî kombûn heye ku niha yarmetiya me didin bo ku reform û çaksazî li Wezareta Pêşmerge de tê kirin. Em bi ciddî mijulîn vê dosyeyêne û hêvîdarîn bigihe encamekî baş”.
Di derbarê beşa Herêma Kurdistanê li budçeya giştî ya Iraqê da, rêzdar ronahî kir: “Iraq tu demekî ji sedî hevdehê budceya Herêma Kurdistanê nedaye, li baştirîn rewşê da kariye ji sedî yazdehê şandiye û kemtir jî, ji ber ku ewê niha behsa wê dikîn, sîstema federaliya hemû cîhanê bi awayeke ji navendê ve perê didin herêman ku (mînhe)ye. Eger em bikarîn li gel Bexda rêkbikevîn li ser hejmarek, wekî ku ewê niha em li Herêma Kurdistanê hewla wê didîn, baştirîn çareseriye”.
Pirsa nivîsîna destûra Herêma Kurdistanê beşa dawî ya civîna rojnamevaniya Serokê Herêma Kurdistanê bû û rêzdar li vî derbarî de ragihand: “Li gel Serokê Parlemen me axaftiye û di demeke nêzîk da li gel Serokê Parlemen û Serok Wezîr civîneke hevbeş dikîn û behsa çawayiya destûra Herêma Kurdistanê dikîn”.
