پەرلەمانی کوردستان
نیوەڕۆى ئەمڕۆ سێشەممە 2021/9/7 بەڕێز نێچیرڤان بارزانى، سەرۆکى هەرێمى کوردستان، پێشوازى لە بەڕێز جۆزێپ بۆرێل، جێگری سەرۆكی كۆمسیۆنی ئەورووپا و بەرپرسی سیاسەتی دەرەوە و ئاسایشی یەکێتیی ئەورووپا و شاندێکى یاوەرى کرد.
لە کۆبوونەوەیەکدا وێڕاى هەڵسەنگاندنێکى بابەتیانە بۆ دۆخى عیراق، پەیوەندییەکانى یەکێتیى ئەورووپا لەگەڵ عیراق و هەرێمى کوردستان و برەودان بە بوارەکانى هاریکارى و هاوبەشیى نێوانیان، پەیوەندى و کێشەکانى هەولێر ـ بەغدا، دیموکراسى و سیستمى فیدراڵى لە عیراق، مەترسییەکانى تیرۆر و هەڕەشە و کردارەکانى داعش، هەڵبژاردنەکان و داهاتووى سیاسیى عیراق، دۆخى ئاوارە و پەنابەران، مەترسى و کاریگەرییەکانى گۆڕانى کەشوهەوا، دوایین پێشهاتەکانى ناوچەکە بەگشتى و چەند پرسێکى دیکەى جێى بایەخى هاوبەشیان، تاوتوێ کرد.
بەڕێز بۆرێل، وێڕاى پێزانینى یەکێتیى ئەورووپا بۆ ڕۆڵى هەرێمى کوردستان لە ڕووبەڕووبوونەوە و تێکشکاندنى داعش و پێشوازى لە ئاوارە و پەنابەران و پاراستنى پێکهاتەکان، بەردەوامیى پشتگیریى و هاریکاریى یەکێتیى ئەورووپاى بۆ هەرێمى کوردستان لە هەموو بوارەکاندا دووپات کردەوە.
لاى خۆیەوە سەرۆک نێچیرڤان، ڕۆڵى یەکێتیى ئەورووپاى لە عیراق و هەرێمى کوردستان و یارمەتیدانیان بۆ بەهێزکردنى دامەزراوەکانى وڵات و چاکسازى و یارمەتیدانیان بۆ چارەسەرکردنى کێشەکان بەرز نرخاند و دووپاتى کردەوە کە کێشەکانى عیراق پێوستییان بە چارەسەرى سیاسى و بەرپرسیاریەتیى هاوبەش لەسەر بنەماى دەستوور هەیە.
دواى کۆبوونەکەش لە لێدوانێکى ڕۆژنامەوانیى هاوبەشدا، باسیان لە ناوەڕۆکى کۆبوونەوە و تەوەرەکانى کرد. لەمبارەیەوە سەرەتا سەرۆک نێچیرڤان بارزانى گوتى:
بەخێرهاتنی بەڕێز بۆرێل، جێگری سەرۆكی كۆمسیۆنی ئەورووپا و بەرپرسی سیاسەتی دەرەوە و ئاسایشی یەکێتیی ئەورووپا دەكەم بۆ هەولێر و بۆ عیراق، بە خێر بێن. ئەم سەردانە زۆر بەرز دەنرخێنین كە لە كاتێكی گرنگدا ئەنجام دەدرێت و نیشانەى پابەندیی یەكێتیی ئەورووپایە بەرامبەر بە عیراق و هەرێمى کوردستان.
لەسەر كۆمەڵێك پرس گفتوگۆمان کرد، لەوانە: ئاسایش و سەقامگیرى، پەیوەندییەكانی یەكێتیی ئەورووپا و عێراق، پەیوندى و کێشەکانى هەولێر و بەغدا، شەڕی دژی داعش و هەڕەشەکانى، هەڵبژاردنەكانی داهاتووی عێراق و گرنگیى بەشداریى تیمەکانى یەکێتیى ئەورووپا بۆ چاودێرى، دۆخی ناوچەكە، پرسى کۆچ و چەند بابەتی دیکەى جێی بایەخی هاوبەش.
سوپاسی وڵاتانى یەكێتیی ئەورووپا دەکەین بۆ پشتگیریى عیراق و هەرێمى کوردستان لە شەڕی دژی داعشدا، هەروەها بۆ یارمەتیی مرۆیییان. یەكێتیی ئەورووپا لە ڕێگەی بەرنامەکانی پەرەپێدانەوە لەسەر چەندین ئاستی جیا بە شێوەیەكی بەرچاو بۆ پەرەپێدان بە توانا مرۆیییەکان، هاوکارییان کردووین.
گۆڕانی كەشوهەوا، كاریگەری بەسەر تێكڕای گۆی زەویدا هەیە و ئێمەش لە دەرەوەى ئەو کاریگەرییە نین. تا دێت ڕوونتر دەبێتەوە كە گۆڕانی كەشوهەوا بۆ ئاسایش و پێشكەوتنی عێراق مەترسییە.
خۆشحاڵین كە سێ پارێزگای هەرێمی كوردستان لە پەیمانی پارێزگارانی ئەورووپا بوونەتە ئەندام، بە هۆی ئەوەی كە بە پشتگیریى یەكێتیی ئەورووپا، پلانی خۆگونجاندنی كەشوهەوا و وزەیان، پەرە پێداوە.
یەكێتیی ئەورووپا هان دەدەین كە بەردەوام بێت لە پشتگیریکردنى هەوڵەكانی عێراق و هەرێمی كوردستان بۆ بەرنگاربوونەوەی كاریگەرییە تێكدەرەكانی گۆڕانی كەشوهەوا.
هەروەها داواى لێدەکەین بۆ بەهێزكردنی دامەزراوەكانى دەوڵەت، چاکسازى، بەرقەراریی یاسا، فەرمانڕەواییی دروست، تواناسازیی ژنان و لاوان، هاریکارى لە بوارى ئەکادیمى و زانکۆیی و بەرەوپێشبردنى بوارەكانی کارگێڕیى دارایى و کاروبارى دادوەریدا، پشتگیریمان بکەن. داواکارین هاوکار بن تا هەرێمى کوردسان لە هەموو ڕوویەکەوە لە ڕێککەوتن لەگەڵ عیراق و یەکێتیى ئەورووپا، سوودمەند بێت.
لە كۆتاییدا بەڕێز بۆرێل، دەمەوێ جارێكی دیکە پابەندیی خۆمان لە پەرەپێدان بە بەها هاوبەشەكانمان: دیموكراسی، ئازادیی ڕادەربڕین، ڕێزگرتنی مافەكانی مرۆڤ، پێكەوەژیانی ئاشتییانە و ئازادیی ئایینی و پاراستنى پێکهاتەکان، دووبارە بکەمەوە. ... زۆر بەخێر بێی.
پاشان بەڕێز جۆزێپ بۆرێل، جێگری سەرۆكی كۆمسیۆنی ئەورووپا و بەرپرسی سیاسەتی دەرەوە و ئاسایشی یەکێتیی ئەورووپا گوتى:
سوپاس جەنابی سەرۆک،
سەرەتا سوپاسی جەنابتان دەکەم جەنابی سەرۆک بۆ ئەم پێشوازییە گەرمەتان لە هەولێر.
خۆشحاڵم کە گەشتەکەم بۆ عێراق لەم هەرێمە، هەرێمی کوردستانی عێراق، کۆتایی پێدێنم، چونکە ئەستەمه سەردانی عێراق بکەیت و بایەخێکی زۆر بە هەرێمی کوردستان نەدەیت.
ئێمە گفتوگۆیەکی پڕبەرهەممان هەبوو دەربارەی کۆمەڵێک پرسی جێی بایەخی هاوبەش کە جەنابی سەرۆک ئاماژەی پێ دا و من زۆر سوپاسگوزارم، جەنابی سەرۆک، بۆ هەموو ئەو تێبینییە گرنگانەی کە لە کاتی گفتوگۆماندا خرانە ڕوو.
ئێمە دەزانین ئەم هەرێمە لە ڕابردوودا بە کێشەی زۆردا تێپەڕیوە و زۆر لەم ئاڵنگارییانە هێشتا ماون. من لێرەوە بە ناوی یەکێتیی ئەورووپاوە هاوسۆزی و پشتیوانیی خۆمان دەردەبڕم. یەکێتیی ئەورووپا دۆست و هاوبەشە و هەروایش دەمێنێتەوه، ئێستا زیاتر لە جاران.
لەم کاتە سەختانەدا، هەرێمی کوردستان ڕۆڵێکی گرنگ لە سەقامگیریی عێراق و ناوچەکەدا دەگێڕێت، هەر بۆیە ئێمە بایەخێکی زۆر بە پەیوەندییەکانی نێوان هەولێر و دەستەڵاتە فیدراڵییەکان لە بەغدا دەدەین.
ئێمە لە سەختییەکان تێدەگەین و هانی هەموو هەوڵەکان دەدەین بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان و دەستەبەرکردنی هاوکاری، بۆ ئەم مەبەستەش ئامادەی هەموو پشتگیرییەکین.
لە گفتوگۆکانم لەگەڵ جەنابی سەرۆکدا، دەرفەتی ئەوەم هەبوو پێزانین و ستاییشی خۆم بۆ یارمەتیی گرنگی حکوومەتی هەرێمی کوردستان بۆ هاوپەیمانیی نێودەوڵەتیى دژی داعش بگەیەنم.
پشتگیریى گرنگی خەڵکی کوردستان، هەم وەک قوربانیدانی خەڵک و هەم وەک بوێریی پێشمەرگەکانتان، کاریگەرییەکی یەکلاکەرەوەی هەبووه لە شەڕی دژ بە داعشدا.
ئێمە لە یەکێتیی ئەورووپا بە تەواوی پابەندی ئەو هاوپەیمانییه نێودەوڵەتییەین و بەردەوام دەبین لەگەڵ هاوبەشانمان. شەڕی دژی داعش بە داخەوه کۆتاییی نەهاتووه، هێرشەکان بەم دواییە هەروا بەردەوامن.
هەر بۆ ئەم مەبەستە خۆشحاڵم ڕابگەیەنم کە لەم هاوینەدا ئێمە ئەرکی ڕاوێژکاریی خۆمان لە عێراق بە کردنەوەی شوێنێکی هەمیشەیی لە هەولێر فراوان کردووە. تیمەکەی ئێمە ئامادەیە ڕاوێژ و کاری پسپۆڕی لە بواری چاکسازیی ئاسایشی مەدەنیدا پێشکەش بە حکوومەتی هەرێمی کوردستان بکات. گفتوگۆ لەو شوێنانەدا دەستی پێکردووه کە پشتگیریى ئێمەیان پێویستە.
هەروەها پێزانینم بۆ هەرێمى کوردستان دەربڕى بۆ ئەو جوامێرى و بەرپرسیارییەتەى بەرامبەر زۆر کەس و زۆرێک لە ئاوارەکانى ناوخۆى دەستى داعش نیشانتان دا کە لە نێویاندا زۆر لە خەڵکى مەسیحى و ئێزدى هەبوون. جەنابى سەرۆک، ژمارەی ئاوارەکان زۆر بەرچاون. ئێوە لە ماوەى شەش مانگدا توانیتان پێشوازى لە دوو ملیۆن ئاوارە بکەن کە دەکاتە سێیەکى ژمارەى دانیشتوانى هەرێمى کوردستان. باوەڕ ناکەم لە هیچ شوێنێکى دیکە نموونەى کارێکى وا گەورەى پێشوازى و هاوکاریکردنى خەڵک هەبێت.
دەزانم ئەمە زۆر پارە و ماندووبوونی تێچووە، بۆیە دەبێ ستاییشى جەنابتان و خەڵکى کوردستان بکەم بۆ ئەو هەموو هاوسۆزییە. هەوڵمان دا ئەوەى لە توانانماندا بێت، یارمەتیتان بدەین. لە ساڵى 2019ـەوە تا ئێستا نزیکەى 240 هەزار کەس لە عیراق لە خزمەتگوزارییەکانى یەکێتیى ئەورووپا لە کەمپەکان سوودمەند بوون، پشتگیریش لەو پرۆژانە دەکەین کە دەبنە هۆى باشترکردنى پەیوەندیى نێوان ئاوارەکان و خەڵکى ناوچەکە.
هەروەها دەرفەتمان هەبوو گفتوگۆ لەسەر چەندین پرسى ناوچەیى بکەین کە جێى بایەخى هابەشمانن. ئەم ناوچەیە لە جوگرافیایەکى ئاڵۆزدا هەڵکەوتووە، هەر لەم چوارچێوەیەدا دوایین پێشهاتەکانیش وەک ئەوەى ئەفغانستان ڕەچاو دەکەین، باسمان لە دۆسیەى کۆچ کرد کە بۆ ئێمە و ئەندامانى یەکێتیى ئەورووپا زۆر گرنگە.
جەنابى سەرۆک، بە گفتوگۆی بەرهەمدارمان دەربارەى مافەکانى مرۆڤ خۆشحاڵ بووم. لەسەر گرنگیى ئازادیى ڕادەربڕین و ڕاگەیاندن هاوڕا بووین وەک بەشێک لە دیموکراسییەکى تەندروست و کۆمەڵگەیەکى مەدەنیى ژیاندۆست و خاوەن دادگای دادپەروەر کە لەسەر بنەماى یاسا ناوخۆییەکان و پێوەرە نێودەوڵەتییەکان بینا کرابێت. میدیاى ئازاد و سیستەمى دادپەروەرى قەزا، کۆڵەگەکانی کۆمەڵگەن.
ئەمانە پەیامەکانى کۆبوونەوەم بوون لەگەڵ جەنابى سەرۆک نێچیرڤان بارزانى و بەرپرسانى هەرێمى کوردستان. لەمەودوا پێشبینى هاوبەشییەکى پتەوتر لەگەڵ بەرپرسان دەکەم لە هەولێر و هیوادارم دەرفەتی ئەوەم هەبێت کە سەردانی قەڵا مەزنەکەی ئێوە بکەم کە بیرمان دەهێنێتەوە ئێوە لانکەی مرۆڤایەتین و ئەم قەڵایە شتێکە کە هەموو مرۆڤێک پێویستە لەبارەیەوە بزانێت.
